آتش پا

[تَ] (ص مرکب) مجازاً تندرو. دوان :
باز در بستندش و آن درپرست
بر همان امید آتش پا شده ست.مولوی.
جنیبت بس که آتش پای گشته
هلال نعل پروین سای گشته.
امیرخسرو دهلوی.

---

آتش پارسی

[تَ شِ] (ترکیب وصفی، اِ مرکب) تبخال و تبخاله :
دید مرا گرفته لب آتش پارسی ز تب
نطق من آب تازیان برده بنکتهء دری.
خاقانی.
|| نام مرضی که آن را نار پارسی گویند و این مرض همان جمره است یا مرض دیگر نزدیک بدان، و آن بثرهء چند است بسیار سوزان و...

---

آتش پاره

[تَ رَ / رِ] (اِ مرکب) اخگر. سکار. بجال. جمره. جذوه. قبس. || کرم شب تاب. || (ص مرکب) مجازاً، سخت جافی و ستمکار :
عقل و جانم برد شوخی آفتی عیاره ای
باددستی خاکیی بی آبی آتش پاره ای.سنائی.
|| داهی.
- مثل آتش پاره؛ کودکی سخت بی آرام و شریر و شوخ.
||...

---

آتش پرست

[تَ پَ رَ] (نف مرکب) آنکه آتش را چون قبله ای نیایش کند :
همه کسی صنما [ مر ] ترا پرستد و ما
از آتش دل آتش پرست شاماریم.
منطقی (از فرهنگ اسدی، خطی).
بیک هفته بر پیش یزدان بدند
مپندار کآتش پرستان بدند
که آتش بدانگاه محراب بود
پرستنده را دیده پرآب بود.فردوسی.
(آنگاه که کیکاوس...

---

آتش پرستی

[تَ پَ رَ] (حامص مرکب)فعل آتش پرست. || دین آتش پرست :
چو شب رفت و بر دشت پستی گرفت
هوا چون مغ آتش پرستی گرفت...عنصری.

---

آتش پیکر

[تَ پَ / پِ کَ] (اِ مرکب)مجازاً، شیطان و جن.

---

آتشت

[تِ] (اِخ) نام محلی میان قلعهء مندیش و کوهتیز به نزدیک ی کوژ.

---

آتش تاب

[تَ] (نف مرکب) گلخنی. تون تاب.

---

آتش تاو

[تَ] (نف مرکب) آتش تاب.

---

آتش چرخان

[تَ چَ] (اِ مرکب) جواله. آتشگردان. آتش سرخ کن.

---

آتش خان

[تَ] (اِخ) نام یکی از بزرگان باستانی نصیریان یعنی علی اللهیان. و او را خان آتش نیز گویند.

---

آتش خانه

[تَ نَ / نِ] (اِ مرکب) معبد آتش پرستان. آتشکده. آتشگاه. بیت النار. بیت النیران : و این آتشخانه را که داریم و خورشید را که داریم نه بدان داریم که گوئیم این را پرستیم اما بجایگاه آن داریم که شما محراب دارید. (تاریخ سیستان). || مجموع سلاح آتشین از...

---

آتش خو

[تَ] (ص مرکب) آتش خوی. تندخوی.

---

آتش خوار

[تَ خوا / خا] (اِ مرکب)آتش خواره. شترمرغ. نعامه.(1) ظلیم. اشترمرغ. || (نف مرکب) مجازاً، سخت ستمکار :
ببَرَد آب عالم ابرار
مدحت پادشاه آتش خوار.سنائی.
در بعض فرهنگها معنی سمندر نیز به این کلمه داده و دو بیت ذیل را شاهد آورده اند :
خسرو است و سوز دل وز ذوق عالم بیخبر
مرغ...

---

آتش خواره

[تَ خوا / خا رَ / رِ] (نف مرکب، اِ مرکب) رجوع به آتش خوار شود.

---

آتش خواه

[تَ خوا / خا] (نف مرکب)آنکه از خانهء همسایه و مانند آن قبس و جذوه ای طلبد گیراندن هیمه یا ذغال و یا چراغ خویش را. قابس :
ای گشته دلم بی تو چو آتشگاهی
وز هر رگ جان من به آتش راهی
چون میدانی که در دل آتش دارم
ناآمده بگذری چو آتش...

---

آتش خواهی

[تَ خوا / خا] (حامص مرکب) کار و فعل آتش خواه.

---

آتش دادن

[تَ دَ] (مص مرکب) گشاد دادن و افکندن توپ و امثال آن. || مجازاً، تحریک غضب کسی کردن.

---

آتش داغ

[تَ] (اِ مرکب) اثر آتش بر بشره.

---

آتشدان

[تَ] (اِ مرکب) کانون. کانونه. اجاق. منقل: فرمودند من از قصر عارفان روان شدم شما دیگ بر آتشدان نهادید. (انیس الطالبین بخاری).
دو گوهر است در این وقت شرط مجلس ما
قنینه معدن این و تنور مسکن آن
یکی چو آب زر اندر میان جام و قدح
یکی چو برگ گل اندر میان آتشدان.معزی.
دیگپایه....

---