ابتر
[اَ تَ] (ع ص، اِ) بریده دم. بریده دنب. بریده ذنب. بریده دنبال. دم بریده. دنبال بریده. کله. کلته. بکنگ. بی دنبال. بی دنباله. کوتاه دم. کوتاه دنبال. || ناقص. ناتمام :
نخست روز که دریا ترا بدید بدید
که پیش قدر تو چون ناقص است و چون ابتر.
فرخی.
ور از مروت گویند...
ابتراد
[اِ تِ] (ع مص) خویشتن به آب سرد شستن. (زوزنی). || آب سرد آشامیدن.
ابتراک
[اِ تِ] (ع مص) کوشیدن. || بشتافتن. شتابیدن. || انداختن کسی را. || فروخفتن شتر. || بسیار باریدن. || عیب کردن ناموس و دشنام دادن. || بزیر سینه گرفتن. || ابتراک در قتال؛ بزانو نشستن در کارزار.
ابتران
[اَ تَ] (ع اِ) بنده و خر، یا بنده و گورخر.
ابتره
[اَ تِ رَ] (اِخ) نام آبی بنی قشیر را.
ابتریه
[اَ تَ ری یَ] (اِخ) صنفی از فرقهء زیدیه منسوب به کثیر نوبی، و اسم او مغیره بن سعید و لقبش ابتر بوده است. (مفاتیح العلوم).
ابتزاز
[اِ تِ] (ع مص) گرفتن و ربودن چیزی به ستم. نزع. انتزاع. سلب. غصب. غلبه. || کثرت حظوظ کوکبی در برجی و در این صورت این کوکب را مبتزّعلیه گویند.
ابتزاغ
[اِ تِ] (ع مص) ابتزاغ ربیع؛ درآمدن بهار.
ابتزال
[اِ تِ] (ع مص) شکافتن. شق شدن. شکافته شدن. || شکفتن (در غنچه). || سوراخ شدن.
ابتسار
[اِ تِ] (ع مص) گشنی کردن شتر با ماده ای که هنوز به گشنی نیامده باشد. (زوزنی). ایغری کردن اشتر نر وقت اشتها. || گشن دادن خرمابن پیش از وقت آن. || حاجت خواستن پیش از وقت. || آغاز کردن بچیزی. گرفتن تازه چیزی را. || خفتن پای کسی. ||...
ابتسام
[اِ تِ] (ع مص) نرم خندیدن. دندان سپید کردن. لبخند. لب خنده زدن. تبسم. لب خنده. شکرخند. شکرخنده.
ابتشار
[اِ تِ] (از ع، مص) خوشحال شدن. خشنود شدن. || بشارت یافتن :
صد کراهت در درون تو چو خار
کی بود انده، نشان ابتشار.مولوی.
ای بسا در گور خفته خاک وار
به ز صد زنده بنفع و ابتشار.مولوی.
ابتشاک
[اِ تِ] (ع مص) دروغ گفتن. || بریده شدن. || عرضهء هتک حرمت کردن.
ابتع
[اَ تَ] (ع ص) قوی سخت مفاصل. مؤنث: بَتْعاء. ج، بُتع.
ابتع
[اَ تَ] (ع ص، ق) ج، ابتعون. همگان.
ابتعاث
[اِ تِ] (ع مص) بعث. (زوزنی). نَشر. برانگیختن. فرستادن. (حبیش تفلیسی). گسیل کردن. ارسال.
ابتعاج
[اِ تِ] (ع مص) شکافته شدن. شکافتن. دریدن. انفراج. منشق گشتن.
ابتعاق
[اِ تِ] (ع مص) ناگاه بسخن درآمدن. || سخت فروریختن ابر باران را.
ابتعون
[اَ تَ] (ع ص، ق) جِ ابتع. همگان.
ابتغاء
[اِ تِ] (ع مص) اِبتغا. جُستن. (زوزنی) (حبیش تفلیسی). طلب کردن. خواستن. || خواسته شدن. (رشید وطواط). || سزاوار شدن. (رشید وطواط).