همتا
[هَ] (ص مرکب) همتای. همزاد. همجنس. (برهان). || نظیر و مانند. (برهان). عدیل. همانند. قرین. شبیه. (یادداشتهای مؤلف) :
شه نیمروز آنکه رستَمْش نام
سوار جهاندیده همتای سام.فردوسی.
به پور گرامی سپرد آن سپاه
که فرزند او بود و همتای شاه.فردوسی.
نیابم دگر نیز همتای او
به رفتار و زور و به بالای او.فردوسی.
ایا شاهی که...
هم تائی
[هَ] (حامص مرکب) همتایی. رجوع به همتایی شود.
همتاب
[هَ] (ص مرکب) هم تاب. هم زور (تاب به معنی مقاومت و توانایی است) :
در ایران جز او نیست هم تاب من
ندارد هم او نیز پایاب من.فردوسی.
هم تازیانه
[هَ نَ / نِ] (ص مرکب) کنایه از شریک در تاختن و تاراج کردن باشد. (از انجمن آرا). دو کس را گویند که در اسب تاختن و تاخت و تاراج نمودن شریک باشند. (برهان).
همتا شدن
[هَ شُ دَ] (مص مرکب) برابر شدن. همپایه شدن :
نفس مردم را خداوندان عقل از روی هوش
برکشد تا با کرام الکاتبین همتا شود.
ناصرخسرو.
همتاه
[هَ] (ص مرکب) همتا. (یادداشت مؤلف) :
دین از تو منظم شد چون رشتهء لؤلؤ
چون جنس به جنس آمد و همتاه به همتاه.
سوزنی.
همتای شه شرق ز کس نشنود این ماه
زیرا ملک شرق ز همتاهان تاه است.
سوزنی (دیوان چ 1 ص 38).
همتایی
[هَ] (حامص مرکب) همتا بودن. نظیر بودن. (یادداشت مؤلف). برابری کردن :
غزال اگر به تو میکرد لاف همتایی
برآمده ست کنون شاخش از پشیمانی.؟
|| انبازی و شرکت. (آنندراج).
همت بستن
[ هِمْ مَ بَ تَ] (مص مرکب)ابراز بلندنظری :
کف نیاز به حق برگشای و همت بند
که دست فتنه ببندد خدای کارگشای.
سعدی.
همت پرست
[ هِمْ مَ پَ رَ] (نف مرکب)باهمت. بلندهمت :
من غلام آن مس همت پرست
که به غیر از کیمیا نارد شکست.مولوی.
رجوع به همت شود.
هم تخت
[هَ تَ] (ص مرکب) دو کس که بر یک تخت نشینند. هم نشین، و ظاهراً همسر :
دو صاحب تاج را هم تخت کردند
در گنبد بر ایشان سخت کردند.نظامی.
|| مانند. نظیر :
کو یکی سلطان در این ایوان که او هم تخت توست
کو یکی رستم در این میدان که او همتای تو؟
سنائی.
هم تختی
[هَ تَ] (حامص مرکب)هم نشینی. برابری :
که فرخ ناید از چون من غباری
که هم تختی کند با شهریاری.نظامی.
همت خواستن
[ هِمْ مَ خوا / خا تَ](مص مرکب) یاری طلبیدن. دعای خیر و مدد و عطف توجه خواستن از مرشد و پیر برای کمال خود یا برای توفیق در کاری : به خدمت علما و صلحا و عباد قیام نماید و همت خواهد. (مجالس سعدی). این بگفت و پدر را...
هم تراز
[هَ تَ] (ص مرکب) هم طراز. برابر. هم سطح. یکسان. (یادداشت مؤلف). رجوع به هم ترازو شود.
هم ترازو
[هَ تَ] (ص مرکب) هم وزن و برابر و مقابل و هم قوت. (از آنندراج) :
ندارد فعل من آن زور بازو
که با عدل تو باشد هم ترازو.نظامی.
سیه کولهء گردبازو منم
گران کوه را هم ترازو منم.نظامی.
|| قرین. جفت :
کاو را به زر و به زور بازو
گردانم با تو هم ترازو.نظامی.
بدین فرخی...
هم ترانه
[هَ تَ نَ / نِ] (ص مرکب)هم آواز. هم صدا :
از نغمهء آن دو هم ترانه
مطرب شده کودکان خانه.نظامی.
هم تگ
[هَ تَ] (ص مرکب) رفیق و همراه. (برهان) :
نام او هم تگ است با تقدیر
گام او همره است با تیسیر.سنائی.
چو مرکب گرم کرد از پیش یاران
برون افتاد از آن هم تگ سواران.نظامی.
|| هم دو. هم سرعت. دارای شتاب برابر در دویدن :
در فکرت اعمال هنر همدل اسرار
بر ساحت میدان خرد...
هم تگی
[هَ تَ] (حامص مرکب) برابری. با هم پیش رفتن :
هرکه را با اختری پیوستگی است
مر ورا با اختر خود هم تگی است.مولوی.
هم تن
[هَ تَ] (ص مرکب) هم جسم. هم جنس :
مرغ خاکی، مرغ آبی هم تنند
لیک ضدانند و آب و روغنند.مولوی.
هم تنگ
[هَ تَ] (ص مرکب) موافق و برابر. (غیاث) : قاسم صباحت و ملاحت و حسن او را با یوسف هم تنگ کرده.(جهانگشای جوینی). || هم عدل. هم لنگه. دو بار که با هم بر ستور بندند. (از یادداشتهای مؤلف). || همانند. شبیه :
بیداد بین که دور شب و روز می...
همتی
[ هِمْ مَ] (ص نسبی) منسوب به همت. رجوع به همت (ع اِمص، اِ) شود.
اگر قافیه‌ها بر دل‌ات نشسته‌اند و نغمۀ این ابزار، لبخند به لبت نشانده... بدان که این تلاش، بی‌هیچ چشم‌داشتی رقم خورده؛ اما نسیم حمایت تو، ادامۀ راه را برای ما هموارتر خواهد کرد.
با خرید نسخه اندرویدی قافیه‌یاب از کافه‌بازار یا مایکت از این پروژه ادبی حمایت کنید.
ربات قافیه‌یاب هم‌صدا، ابزاری کاربردی، رایگان و سریع در زمینه ادبیات فارسی برای جستجوی قافیه در تلگرام.
گنجور مجموعه‌ای ارزشمند از سروده‌ها و سخن‌رانی‌های شاعران پارسی‌گوی است که به صورت رایگان در اختیار همگان قرار گرفته است. برای مشاهده وب‌سایت گنجور اینجا کلیک کنید.
نرم‌افزار دریای سخن کتابخانه‌ای بزرگ و ارزشمند از اشعار و سخنان شاعران گرانقدر ادب فارسی است که به حضور دوستداران شعر و ادب تقدیم می‌داریم.