جستجوی واژه در لغتنامه دهخدا
جستجوی معنی واژه دله: (تعداد کل: 13)
دله
[دَلْ لَ] (ع اِ) محبت عاشقانه (ناظم الاطباء) ادلال (ذیل اقرب الموارد از تاج ||) منت (ذیل اقرب الموارد از لسان).
دله
[دَ لَ / لِ]( 1) (اِ) جانوری است که آنرا قاقم گویند و گربهء صحرایی را هم گفته اند و معرب آن دلق است (از برهان) ابن مِقرض، و آن جانورکیست قاتل و کشندهء کبوتر و نوعی موش بحساب می آید که در فارسی آنرا دله خوانند (از تاج العروس...
دله
[دَ لَ / لِ] (ص) در تداول، آنکه هر خوردنی بیند خوردن خواهد آنکه هرچه از خوردنی بیند خواهد، و بیشتر کودکان را گویند آنکه هرچه از خوردنی بیند از آن خوردن خواهد آنکه هر چیز از خوردنیها بیند خواهد، و بیشتر در اطفال آرند (یادداشت مرحوم دهخدا) پرخور شکمخواره...
دله
[دَلْ لَ / لِ] (ص، اِ) مکر و حیله || زن دلاله و محتاله || عیار و ناراست و منافق || گردباد (برهان).
دله
[دَلْ لَ] (اِخ) نام زنی حیله گر مشهور (از آنندراج) (از انجمن آرا) نام زنی حیله گر، و او را دلهء محتاله گویند و حکایت و افسانه ای دارد، و عوام آنرا دله مختار [ دَ لَ / لِ مُ ]گویند نام زنی بسیارحیله مثلی و او را افسانه ای...
دله
[دَلْ لَ / لِ / دَ لَ / لِ] (اِ) پوست خشک ریم خشک بر روی ریش چرک خشک که بر روی ریشی یا خستگی بندد یک ورقه ریم خشک شده بر سر ریش یا خستگی پوست خشک بر روی جراحت پدیدآمده قشری از ریم خشکیده یا قریب به خشکیده...
دله
[دَلْ لَ / لِ] (اِ) ظرف جوشانیدن قهوه (یادداشت مرحوم دهخدا) قهوه جوش || ظرف روغن.
دله
[دِ لَ / لِ] (اِ) (از: دل + ه تخصیص نوع از جنس) دل که به عربی قلب خوانند (از برهان) (از آنندراج) : خسرو تنهء ملک بود او دلهء ملک ملکت چو قران او چو معانی قران است منوچهری اندر دلهء بیضهء کافور ریاحی ده نافه و ده شاخگک...
دله
[دَلْهْ] (ع مص) تسلی یافتن از اندوه و عشق (از منتهی الارب) دل کسی رفتن از هم و غم و غیره (از اقرب الموارد ||) تسلی یافتن ناقه از مهر بچه (منتهی الارب) مهربانی نکردن ناقه نه به مونس و نه به فرزند خود (از اقرب الموارد) دُلوه دَلَه رجوع...
دله
[دَلْهْ] (ع ص) رایگان و هدر: ذهب دمه دلهاً؛ خون او به هدر و رایگان رفت (از منتهی الارب) (از اقرب الموارد).
دله
[دَ لَهْ] (ع مص) رفتن دل و عقل (از منتهی الارب ||) سرگشته و دیوانه شدن از عشق و اندوه و مانند آن (از منتهی الارب||) رفتن دل از هم و غم و غیره (از اقرب الموارد) دَلْه دُلوه رجوع به دله و دلوه شود || سرگشته و متحیر گشتن...
دله
[دَ لِهْ] (ع ص) سرگشته و دیوانه از عشق و یا اندوه (ناظم الاطباء).