مستغرق

[مُ تَ رَ] (ع ص) نعت مفعولی از استغراق. غوطه ور شده و فرورفته در آب و غرق شده. (ناظم الاطباء). رجوع به استغراق شود. || مستوعب. (اقرب الموارد). فرا گرفته. || فرو رفته. متحیر. حیران. غریق :
مستغرق یادت آنچنانم
کم هستی خویش شد فراموش.سعدی.
کرا قوت وصف احسان اوست
که اوصاف مستغرق شان اوست.
سعدی (بوستان).
مستغرق درود و ثنا باد روحشان
تا روز را فروغ بود شمع را شعاع.
حافظ (از دیباچهء دیوان).
- مستغرق شدن؛ از خود بیخود شدن. حیران و شیفته شدن. فرو رفتن :
تا من و توها همه یکجان شوند
عاقبت مستغرق جانان شوند.
مولوی (مثنوی).
یکی از صاحبدلان سر به جیب مراقبه فرو برده بود و در بحر مکاشفه مستغرق شده. (گلستان). آن جانور را که او را آفتاب پرست می گویند دیدم که در جمال آفتاب حیران و مستغرق شده است. (انیس الطالبین بخاری).
- مستغرق گشتن؛ حیران و شیفته شدن :
یک شمه چو زان حدیث بشنودیم
مستغرق سر کبریا گشتیم.عطار.
|| مستهلک. پابپا. تیک.
- مستغرق شدن؛ مستهلک شدن. پابپا شدن. تیک شدن : من که بوسهلم لشکر را بر یکدیگر تسبیب کنم و برات ها بنویسند تا این مال مستغرق شود. (تاریخ بیهقی چ ادیب ص258).
|| هزینه شده. به کار رفته. صرف شده.
- مستغرق شدن؛ صرف شدن. هزینه شدن :خزائن آل سامان مستغرق شد در کار وی [ ری ] . (تاریخ بیهقی چ ادیب ص264).
|| مستهلک. مصروف. سرگرم.
- مستغرق داشتن؛ مصروف کردن. سرگرم و مشغول داشتن : چون لحظه ای فرا نمی یابد به مطالعهء کتب و مجالست فضلا...استیناس جوید و ایام و انفاس بدان مستغرق دارد. (ترجمهء تاریخ یمینی ص21). روزگار او را [ سندباد را ] بر افادت حکمت و دانش مستغرق داشته است. (سندبادنامه ص46).
- مستغرق شدن؛ به کار رفتن. صرف شدن :اگر در شرح احوال... خوض نموده آید مجلدات در آن مستغرق شود. (جهانگشای جوینی). اگر عمری تمام در استنساخ آن مستغرق شود تحصیل آن جز به سالهای دراز ممکن نگردد. (ترجمهء تاریخ یمینی ص253).
- مستغرق گردانیدن؛ مصروف ساختن. به کار بردن : روزگاری دراز در آن مستغرق گردانیدم. (کلیله و دمنه).
- مستغرق گشتن؛ هزینه و صرف شدن : اگر مخلوقی خواستی که این معانی را در عبارت آرد بسی کاغذ مستغرق گشتی. (کلیله و دمنه).
|| سنگین چون خواب. (اقرب الموارد): أنام [ الاشنه ] الصبیان نوماً مستغرقاً. (ابن البیطار).