تمکین

[تَ] (ع مص) دست دادن. || جای دادن. (تاج المصادر بیهقی) (زوزنی) (آنندراج). جای دادن و پابرجا کردن. (غیاث اللغات). پای بر جای کردن و توانا و قادر گردانیدن برچیزی. (منتهی الارب) (ناظم الاطباء). قادر و مسلط گردانیدن کسی را بر چیزی. (از اقرب الموارد) :
ز روزگارش یاریست وز فلک تأیید
ز کردگارش توفیق وز ملک تمکین.فرخی.
بنازد همی تاج و تخت و نگین
ز تمکین و امکان خسرو ملک.مسعودسعد.
|| (اِ) شوکت و وقار و هنگ و جاه و جلال و قدرت و قوت و عدم حرکت. (ناظم الاطباء). مکانت بخشیدن : آن جماعتی که در روی زمین صاحب تمکین ساختیم ایشان را، نماز را برپاداشتند. (تاریخ بیهقی چ ادیب ص314).
گر گوئیش که یکدم بنشین و علم بشنو
کو خود سخن نگوید جز با وقار و تمکین.
ناصرخسرو.
گرامی کردش از تمکین خود شاه
نشاند او را و خالی کرد خرگاه.نظامی.
نشیند تا به صد تمکینش آرند
چو مه در محمل زرینش آرند.نظامی.
کرا وصف لولاک تمکین بس است
ثنای تو طه ویس بس است.
سعدی (بوستان).
چو تمکین وجاهت بود بر دوام
مکن زور بر مرد درویش عام.
که افتد که با جاه و تمکین شود...
سعدی (بوستان).
فلک را این همه تمکین نباشد
فروغ مهر و مه چندین نباشد.سعدی.
|| استواری. پایداری :
پای استدلالیان چوبین بود
پای چوبین سخت بی تمکین بود.مولوی.
|| اطاعت و فرمانبرداری. (ناظم الاطباء). || یکی از مقامات سالکان. (غیاث اللغات) (ناظم الاطباء). تمکین زوال بشریت است که آن را مرتبت فنا و فقر گویند... تمکین عبارت از اقامت محققان است در محل کمال و درجت اعلی و اهل مقام از مبتدیانند و اهل تمکین از منتهیان. رجوع به کشاف اصطلاحات الفنون و کشف اللغات و مصطلحات عرفانی دکتر سجادی شود. || جرأت. یارائی. توانائی : هیچکس را تمکین آن نباشد که خداوند را گوید که فلان کار بد کرد. (تاریخ بیهقی چ ادیب ص61). گفتم بنده این به هراه باز گفته است و بر لفظ عالی رفته که ایشان را این تمکین نباشد. اکنون چنانکه بنده می شنود و می بیند ایشان را تمکین سخت تمام است. (تاریخ بیهقی چ ادیب ص81). || قدرت. بسطت. نفاذ امر : گوش به مثال کدخدای دار که بر اثر دررسد در هرچه بمصالح پیوندد و نامه نبشته دار تا جوابها رسد که برحسب آن کارکنی و صاحب بریدی نامزد می شود از معتمدان ما تا او را تمکین تمام باشد تا حالها را بشرح تر باز می نماید. (تاریخ بیهقی چ ادیب ص283). || (اصطلاح فقه) حاضر بودن زوجه در بهره مند شدن زوج از او. اطاعت زن شوی را و فرمانبرداری کردن از او.