تلفن

[تِ لِ فُ] (فرانسوی، اِ)(1) کلمهء مرکب فرنگی است از تله(2) به معنی دور و فون(3) به معنی صدا. آلتی است که بدان از نقاط دور مکالمه کنند و این وسیله در سال 1876 م. توسط گراهام بل اختراع شده است. هر دستگاه تلفن از دو قسمت اصلی فرستنده و گیرنده تشکیل یافته و به وسیلهء مخازن برقی بکار می افتد و با سیم به مراکز و دستگاههای تلفن دیگر مرتبط می شود. اساس کار دستگاه تلفن بدین طریق است:
صدا مستقیماً بوسیلهء سیم تلفن منتقل نمی شود بلکه امواج صوتی در فرستنده به جریان الکتریسیته تبدیل می شوند و جریان الکتریسیته بوسیلهء سیمی که دو دستگاه تلفن را به یکدیگر متصل می کند متصل میگردد. در دستگاه گیرنده جریان الکتریسیته چنان با دقت به امواج صوتی تبدیل می شود که می توان صدای گوینده را بازشناخت و از دیگر صداها تمیز داد. هنگامی که در میکرفن (فرستنده) تلفن سخن گفته شود، امواج صوتی که در هوا تشکیل می شود به یک صفحهء فلزی نازک برمی خورند و صفحه را به ارتعاش درمی آورد. پشت این صفحهء نازک و حساس فلزی جعبهء کوچکی تعبیه شده است که از دانه های بسیار ریز زغال پر شده است و چون صفحهء فلزی بر اثر برخورد با امواج صوتی مرتعش می شود بطرف جعبهء محتوی دانه های زغال فشار می آورد و زغال را در جعبه فشرده تر می سازد و بالنتیجه فاصلهء دانه ها از یکدیگر کمتر می گردد و جریان الکتریسیتهء آسانتر از آنها می گذرد و چون صفحهء فلزی بجای خود برمی گردد و دانه های زغال از هم دور می شوند جریان کمتری از خود می گذرانند و بدینسان جریان الکتریسیته بطوری تنظیم می شود که تغییر شدت آن درست با شدت امواج صوتی که به صفحهء فلزی یاد شده برخورد می کند مطابقت می نماید. گیرندهء تلفن (گوشی) برعکس فرستنده جریان الکتریسیتهء دریافت شده را به امواج صوتی تبدیل کرده بگوش طرف مقابل می رساند و طرز عمل چنین است: یک آهن ربای دائمی نعلی شکل در گیرندهء تلفن قرار دارد و روی هریک از قطبهایش یک قرقرهء الکتریکی نصب شده است. یک صفحهء نازک از فلز مغناطیسی شده مقابل آهن ربا و خیلی نزدیک به مغناطیس الکتریکی قرار دارد. جریانی که از سیمهایی که به دستگاه فرستنده متصل است می آید از مغناطیس الکتریکی گیرنده عبور می کند و صفحهء فلزی را درست مثل صفحهء فلزی دستگاه فرستنده به ارتعاش درمی آورد. ارتعاشهای صفحهء فلزی گیرنده باعث ارتعاش ذرات هوایی که نزدیک گوش شنونده است می شود. امواج صوتی که بگوش شنونده می رسند نظیر همان امواجی است که صدای گوینده در فرستنده ایجاد کرده است. در تلفنهای جدید فرستنده و گیرنده غالباً از یکدیگر جدا نیستند.
کیفیت مکالمه با تلفن:
1- تلفنهایی که بمرکز مخابرات (تلفنخانه) متصل است: تلفن کننده با گرفتن شمارهء مرکز یا بوسیلهء زنگ مخصوص از مرکز میخواهد که تلفن او را به شمارهء تلفن مورد لزوم وصل کند و تلفن چی که در مقابل دستگاه مرکزی (تلفن خانه) می نشیند متوجه صدای مخصوصی است که از هریک از نمره ها برمی خیزد یا چراغهایی است که روشن می شوند. و چون گوشی تلفن برداشته می شود، کلیدی بسته می شود و در مرکز چراغ کوچکی در مقابل متصدی (تلفن چی) روشن می گردد. و چون شمارهء مورد لزوم گفته شد تلفن چی فیش اتصال را در سوراخ مربوط وارد می کند و یک اهرم را به حرکت درمی آورد تا زنگ تلفن طرف مقابل بصدا درآید. دو چراغ در این موقع در مقابل تلفن چی روشن می ماند تا وقتی که طرف مقابل گوشی را بردارد آنگاه تلفن برای مکالمه حاضر است. وقتی که مکالمهء دو طرف تمام شود و هر دو گوشیها را بجای خود گذارند بار دیگر چراغهای اخطار در مقابل تلفن چی روشن می شوند و بدینطریق به او خبر میدهند که باید اتصال را قطع کند. و اگر بخواهند تلفنی را در شهر دیگر یا بخش دیگری از همان شهر بخواهند باید متصدی مرکز، نمره ای را که مورد لزوم است بمتصدی شهر یا بخش اطلاع دهد تا او مدار تلفن را کامل کند و زنگ تلفن مخاطب را بصدا درآورد.
2- تلفنهای خودکار: تلفنهای خودکار تلفنهایی هستند که دارای نمره گیر خودکار می باشند و این نمره گیر دارای صفحه ای با ده سوراخ است. صفحه در خلاف جهت حرکت عقربهء ساعت نمره گذاری شده است بطوری که هر نمره زیر یک سوراخ قرار دارد. در تلفن بعضی از شهرهای بزرگ هشت تا از سوراخها سه حرف نوشته شده است. مث برای گرفتن نمرهء 6823-6 نخست گوشی را برمی دارند، در مرکز تلفن اهرمهای فلزی متعددی که بوسیلهء مغناطیس های الکتریکی بالا و پائین می روند، میله های برنجی را بحرکت درمی آورند تا صدای مخصوصی که نشان آمادگی خط است از گوشی بگوش می رسد و در این حالت می توان نمرهء موردنظر را گرفت. آنگاه انگشت یا نوک مداد را روی سوراخهای نمرات مورد نظر می گذارند و صفحهء نمره گیر را بطرف راست بحرکت درمی آورند تا به مانع بربخورد و هر مرتبه صفحه را آزاد می گذارند تا بجای خود برگردد. وقتی صفحه برمی گردد یک رشته صداهای مخصوص که نتیجهء برخورد به کلیدهای قطع و وصل است بگوش می رسد. عدهء دفعاتی که صفحهء نمره گیر را چرخانیده اند در مرکز، در اسبابی بنام «مغز الکتریکی» ثبت می شود. در مکالمات شهری حرکاتی که به صفحهء نمره گیر داده می شود به سه هادی منتقل می گردد. هادی اول که به «خطاب» موسوم است تلفن را به گروه تلفنهای گروه 6 (در مثال قبل) مربوط می سازد. هادی دوم بنام «رابط روله ها» یک دستگاه شمارنده را بحرکت می آورد و به نزدیک نمره ای که مورد نظر است در مقابل دستگاهی که در حدود یکصد از این شماره ها روی آن است می رساند. سپس خط مورد نظر آزمایش می شود که آزاد است یا اشغال شده است. اگر اشغال شده باشد مدار بسته نمی شود و علامت مخصوص بگوش تلفن کننده می رسد ولی اگر اشغال نشده باشد هادی سومی آخرین نمره را وصل می کند و تلفن 6823-6 زنگ می زند و چون گوشی آن تلفن برداشته شد، مدار زنگ قطع می شود و جریان دائم برای کار مایه دادن به فرستنده برقرار می گردد و مکالمه شروع می گردد. (از علم و زندگی صص284-286).
(1) - Telephone.
(2) - Tele.
(3) - Phone.