ابوالمظفر
[اَ بُلْ مُ ظَفْ فَ] (اِخ) چغانی. طاهربن فضل بن محمد بن مظفربن محتاج چغانی. عوفی در لباب الالباب آرد: امراء چغانیان در آن عهد نامدار بودند و این امیر ابوالمظفر نادرهء عهد و یگانهء عصر خود بودست و در دولت و مکنت پای بر فرق فرقد نهاده و در رفعت و قوّت کمر از میان جوزا گشاده و جدّ او ابوبکر محمّد مظفّر محتاج بود که در امارت خود اگر بفلک اشارت کردی از دور خود بازایستادی و اگر بر آتش و آب حکم کردی از اغراق و احراق ممتنع شدندی و عمّ او امیر عالم بود ابوعلی احمد مظفر رحمه الله که جهان علم و مکان حلم بود، کان محامد و اختر آسمان، مناقب و ذکر این خاندان معظم در تاریخ ناصری مسطور است و در سایر تواریخ مذکور، امیرطاهر بافضلی ظاهر... بود هم بر ممالک چغانیان ملک و هم در ولایت هنر و بیان سلطان بود وفات او در سنهء سبع و سبعین و ثلثمائه (377 ه . ق.). اتفاق افتاد... او را اشعار لطیف آبدار است امّا آنچه این مجموعه احتمال کند آن است که در فقاع لغزی میگوید در غایت سلاست و لطافت و دقت معنی و رقّت فحوی، شعر:
لعبتی سبزچهر و تنگ دهان
بفزاید نشاط پیر و جوان
معجر سر چو زان برهنه کنی
خشم گیرد کف افکند ز دهان
ور بخواهی ورا که بوسه زنی
او بخندد ترا کند گریان.
و امیر سیف الدوله ابوالحسن علی بن عبدالله احمد رحمه الله این قطعهء تازی انشا کرده است در صفت قوس قزح:
و ساقٍ صبیحٍ للصبوح دعوته
فقام و فی اجفانه سنه الغمض
یطوف بکاسات العُقار کخمرها
فمن بین مستعص علینا و منقض
وقد نَشرَت اَیدی الجنوب مطارفاً
فاحمر فی ایدٍ و اخضر مبیض
یُطَرّزها قوسُالسحاب باصفر
علی الجوّ دکناءالحواشی علی الارض
کأذیال خودٍ اقبلت فی عذائرٍ
مصبّغهٍ والبعضُ اقصرُ من بعض.
این ابیات به امیر طاهربن الفضل رسید هر بیتی را بنظم ترجمه کرد به پارسی و آن اینست:
آن ساقی مه روی صبوحی بر من خورد
وز خواب دو چشمش چو دوتا نرگس خورم
و آن جام می اندر کف او همچو ستاره
ناخورده یکی جام و دگر داده دمادم
و آن میغ [ جنو ]بی چو یکی مطرف خور بود
دامن بزمین برزده همچون شب ادهم
بربسته هوا چون کمری قوس قزح را
از اصفر و از احمر و از ابیض معلم
گوئی که دو سه پیرهن است از دو سه گونه
وز دامن هریک ز دگر پارَگکی کم.
و هم او راست در غزل میگوید:
دلم تنگ دارد بدان چشم تنگ
خداوند دیبای فیروزه رنگ
به چشم گوزن است و رفتار کبک
بکَشّی چو گور است و کبر پلنگ
سخن گفتنش تلخ و شیرین دو لب
چنانک از میان دو شکر شرنگ
کمان دو ابروش و آن غمزها
یکایک بدل بر چو تیر خدنگ
بدان ماند آن بت که خون مرا
کشیده ست بر بور تازیش تنگ
یکی فال گیریم و شاید بدان
که گیتی بیک سان ندارد درنگ.
و گویند او را اسپی بود سیاه تازی که با باد بازی کردی:
چو شب بود و هر گه که بشتافتی
بتک روز بگذشته دریافتی.
این دو بیت در صفت نرگس خود گفته:
چرا باده نیاری ماه رویا
که بی می صبر نتوان بر قلق بر
بنرگس ننگری تا چون شکفته ست
چو رومی جام بر سیمین طبق بر.
و همو در صفت نرگس گوید:
آن گلی کش ساق از میناء سبز
بر سرش بر سیم و زر آمیخته
ناخن حور است گویی گرد گرد
دیدهء باز از میانش انگیخته.
و این دو رباعی همو گفته:
یک شهر همی فسون و رنگ آمیزند
تا بر من و بر تو رستخیز انگیزند
با ما بحدیث عشق ما چه سْتیزند
هر مرغی را بپای خویش آویزند.
دلدار منا ترا صدف خواهم کرد
آخر بمدارات بکف خواهم کرد
........................
........................(1)
رجوع شود به لباب الالباب عوفی چ گیب ج1 صص 27 - 29. و هم عوفی در لباب الالباب (ج2 ص13) ابوالحسن علی محمد ترمذی معروف به منجیک را مداح همین ابوالمظفر دانسته است (منتهی سهواً بجای محمد بن المظفر، محمد بن محمد بن المظفر نوشته شده است).(2) این بیت در لغت نامهء اسدی از منجیک در مدح ابوالمظفر آمده:
ابوالمظفر شاه چغانیان که برید
بتیز دشنهء آزادگی گلوی سؤال.
(1) - بیت دوم این رباعی از نسخهء چاپی ساقط است.
(2) - رجوع به تعلیقات علامهء قزوینی بر ج2 لباب ص295 شود.
لعبتی سبزچهر و تنگ دهان
بفزاید نشاط پیر و جوان
معجر سر چو زان برهنه کنی
خشم گیرد کف افکند ز دهان
ور بخواهی ورا که بوسه زنی
او بخندد ترا کند گریان.
و امیر سیف الدوله ابوالحسن علی بن عبدالله احمد رحمه الله این قطعهء تازی انشا کرده است در صفت قوس قزح:
و ساقٍ صبیحٍ للصبوح دعوته
فقام و فی اجفانه سنه الغمض
یطوف بکاسات العُقار کخمرها
فمن بین مستعص علینا و منقض
وقد نَشرَت اَیدی الجنوب مطارفاً
فاحمر فی ایدٍ و اخضر مبیض
یُطَرّزها قوسُالسحاب باصفر
علی الجوّ دکناءالحواشی علی الارض
کأذیال خودٍ اقبلت فی عذائرٍ
مصبّغهٍ والبعضُ اقصرُ من بعض.
این ابیات به امیر طاهربن الفضل رسید هر بیتی را بنظم ترجمه کرد به پارسی و آن اینست:
آن ساقی مه روی صبوحی بر من خورد
وز خواب دو چشمش چو دوتا نرگس خورم
و آن جام می اندر کف او همچو ستاره
ناخورده یکی جام و دگر داده دمادم
و آن میغ [ جنو ]بی چو یکی مطرف خور بود
دامن بزمین برزده همچون شب ادهم
بربسته هوا چون کمری قوس قزح را
از اصفر و از احمر و از ابیض معلم
گوئی که دو سه پیرهن است از دو سه گونه
وز دامن هریک ز دگر پارَگکی کم.
و هم او راست در غزل میگوید:
دلم تنگ دارد بدان چشم تنگ
خداوند دیبای فیروزه رنگ
به چشم گوزن است و رفتار کبک
بکَشّی چو گور است و کبر پلنگ
سخن گفتنش تلخ و شیرین دو لب
چنانک از میان دو شکر شرنگ
کمان دو ابروش و آن غمزها
یکایک بدل بر چو تیر خدنگ
بدان ماند آن بت که خون مرا
کشیده ست بر بور تازیش تنگ
یکی فال گیریم و شاید بدان
که گیتی بیک سان ندارد درنگ.
و گویند او را اسپی بود سیاه تازی که با باد بازی کردی:
چو شب بود و هر گه که بشتافتی
بتک روز بگذشته دریافتی.
این دو بیت در صفت نرگس خود گفته:
چرا باده نیاری ماه رویا
که بی می صبر نتوان بر قلق بر
بنرگس ننگری تا چون شکفته ست
چو رومی جام بر سیمین طبق بر.
و همو در صفت نرگس گوید:
آن گلی کش ساق از میناء سبز
بر سرش بر سیم و زر آمیخته
ناخن حور است گویی گرد گرد
دیدهء باز از میانش انگیخته.
و این دو رباعی همو گفته:
یک شهر همی فسون و رنگ آمیزند
تا بر من و بر تو رستخیز انگیزند
با ما بحدیث عشق ما چه سْتیزند
هر مرغی را بپای خویش آویزند.
دلدار منا ترا صدف خواهم کرد
آخر بمدارات بکف خواهم کرد
........................
........................(1)
رجوع شود به لباب الالباب عوفی چ گیب ج1 صص 27 - 29. و هم عوفی در لباب الالباب (ج2 ص13) ابوالحسن علی محمد ترمذی معروف به منجیک را مداح همین ابوالمظفر دانسته است (منتهی سهواً بجای محمد بن المظفر، محمد بن محمد بن المظفر نوشته شده است).(2) این بیت در لغت نامهء اسدی از منجیک در مدح ابوالمظفر آمده:
ابوالمظفر شاه چغانیان که برید
بتیز دشنهء آزادگی گلوی سؤال.
(1) - بیت دوم این رباعی از نسخهء چاپی ساقط است.
(2) - رجوع به تعلیقات علامهء قزوینی بر ج2 لباب ص295 شود.
درگاه به پرداخت ملت برای ووکامرس
اتصال فروشگاه شما به شبکه به پرداخت ملت برای پرداخت آنلاین سریع و مطمئن با تمامی کارتهای عضو شتاب
مشاهده جزئیات محصول