تکاور

[تَ وَ] (نف مرکب) بمعنی تک آورنده باشد یعنی حیوانات رونده و دونده عموماً و بمعنی اسب و شتر باشد که عربان فرس و جمل گویند خصوصاً. (برهان) (آنندراج). ستور روندهء خوشرفتار عموماً و اسب و اشتر خوشرفتار خصوصاً. (ناظم الاطباء). از: تک+آور (آوردن). (حاشیهء برهان چ معین). دونده. تیزتک. تندرو. اسب نجیب. (یادداشت بخط مرحوم دهخدا). اسب و شتر که نیک دونده و رونده بود. (شرفنامهء منیری) :
زبانش چو پردخته شد ز آفرین
ز رخش تکاور جدا کرد زین.فردوسی.
شهنشاه اسب تکاور براند
به دهلیز با او زمانی نماند.فردوسی.
بیامد هیونی تکاور براه
بفرمان آن نام بردار شاه.فردوسی.
بگویم که تا اسب بخرد چهار
تکاور بکردار باد بهار.فردوسی.
بیک پنجه ران تکاور ببرد
بزد بر زمین گردنش کرد خرد.
(گرشاسبنامه).
بیار آن بادپای کوه پیکر
زمین کوب و ره انجام و تکاور.مسعودسعد.
نگاه کرد نیارند چون برانگیزد
در آن تناور کوه تکاورآتش و آب.
مسعودسعد.
به سیم هفته بدانسان شوی از زور و توان
کز تکاور به تکاور جهی از غوش به غوش.سوزنی.
تو نیز به زیر ران درآری
آن رخش تکاور هنرمند.خاقانی.
با موکبش آب شور دریا
ماند عرق تکاوران را.خاقانی.
از شیب تازیانهء او عرش را هراس
در شیههء تکاور او چرخ را صدا.خاقانی.
ملک فرمود تا خنجر کشیدند
تکاور مرکبش را پی بریدند.نظامی.
ز دشت رم گله در هر قرانی
به گشن آید تکاور مادیانی.نظامی.
عنان تکاور به دولت سپرد
نمود آن قویدست را دستبرد.نظامی.
تکاور ده اسب مرصع فسار
همه زیر هرای گوهرنگار.نظامی.
|| در بیت زیر بمعنی باشتاب. سریع. تند و تیز و تفت بیشتر آشکار است:
چو بشنید پیغام، سنجه برفت
بر دیو، فرمان شه برد تفت
تکاور همی رفت تا پیش دیو
برآورد در پیش او در غریو.فردوسی.
- تکاور ابلق؛ کنایه از دنیا و روزگار است به اعتبار شب و روز. (برهان). دنیا و روزگار. (انجمن آرا). دنیا و روزگار و روز و شب. (ناظم الاطباء):
- تکاورتک؛ تیزرفتار. تندرونده. پرشتاب رونده :
تکاورتکی، خاره دری، تو گفتی
چو یوز از زمین برجهد کش جهانی.
منوچهری.