تسمه

[تَ مِ] (ترکی، اِ) چرم خام و دوال چرمی باشد. (برهان) (ناظم الاطباء). چرم خام و رشته های دراز چرم و دوال چرمی باشد. (آنندراج). از ترکی تاسمه و معرب آن طسمه. (حاشیهء برهان چ معین) :
کنون آن باز پریده ست و مانده ست
بدستش تسمه ای و جفت زنگی.
سلطان ابویزید آل مظفر.
چو رگ زن ساعد سیمین او دید
به خود چون تسمه زین اندیشه پیچید.
شفائی (یادداشت بخط مرحوم دهخدا).
تسمه ای در سبال او می بست و او را بر بالای مردم در چرخ می آورد. (مزارات کرمان ص30).
- تسمه از گردهء کسی کشیدن؛ دوال از پشت کسی برکشیدن. رجوع به دوال شود.
|| زغرهء پوستین و دوال نعلین. (دیوان السبهء نظام قاری) :
پوستین بخیه چو از جیب نماید بندند
تسمه از گوز گره بر بن ریشش ناچار.
نظام قاری (ایضاً ص13).
بر گرد قاقم تسمه ز قندز
چون آبنوس است بر تختهء عاج.
نظام قاری (ایضاً ص53).
خلیلدان چو در آید به نطق با چمته
سلق ز تسمه زند بند بر زبان فصیح.
نظام قاری (ایضاً ص54).
|| دوال نعلین. (البسه نظام قاری). || موی شانه کردهء بالای پیشانی را نیز گویند. (برهان) (آنندراج) (ناظم الاطباء). مصحف کسمه. (حاشیهء برهان چ معین).