تبارک الله

[تَ رَ کَلْ لاه](1) (ع جملهء فعلیه، صوت مرکب) پاک و منزه است خدا. (از اقرب الموارد) (از قطر المحیط) (منتهی الارب) (ناظم الاطباء). گفته اند که این صفت خاص است بخدا. (از قطر المحیط) (منتهی الارب) (از ناظم الاطباء). بزرگ است و پاک است الله و در مقام تعجب و تحسین استعمال میشود. (فرهنگ نظام). بزرگ شد و پاک شد(2)الله تعالی و استعمال این در مدح بوقت تعجب باشد. (غیاث اللغات) (آنندراج). ||و گاه در مورد اشخاص استعمال شود بمعنی وَه وَه. خَه خَه، بَه بَه، آفرین، بَخّبَخّ، بارک الله، ماشاءالله، احسنت، بنامیزد، تعالی الله، چشم بد دور، خدای بگوالاد، خدای افزون کناد :
تبارک الله از آن خسروی که در هنرش
زبان خلق همی بازماند از گفتار.فرخی.
تبارک الله این بخت و زندگانی بین
که تا نمیرم زندان بود مرا خانه.مسعودسعد.
تبارک الله از آن اَبر آفتاب فروغ
که برفروزد از او بخت آسمان کردار.
مسعودسعد.
بارهء تو تبارک الله چیست
گهی آسوده و گهی رنجور.مسعودسعد.
نصیب من همه رنج و جهان پر از شادی
تبارک الله گویی مگر دف سورم.رضی الدین.
تبارک الله از آن نقشبند ماء معین
که نقش روی تو بسته ست وچشم و زلف و جبین.
سعدی.
سرم به دنیی و عقبی فرونمی آید
تبارک الله از این فتنه ها که در سر ماست.
حافظ.
تو خفته ای و نشد عشق را کرانه پدید
تبارک الله از این ره که نیست پایانش.
حافظ.
- فتبارک الله احسن الخالقین(3)؛ زها، آفرینا خدائی که نیکوترین آفریدگار است. این جمله غالباً در مورد توصیف زیبائی های خلقت (در آدمی و جز آدمی) بکار میرود و مقصود اظهار شگفتی در مقابل نیکی خلقت چیزی است:
(1) - در فارسی (مخصوصاً در شعر بضرورت) [ تَ رَ کَلْ لَهْ ] تلفظ شود.(2) - در مورد خدا بهتر است «بزرگ است» و «پاک است» گفته شود، چنانکه مؤلف غیاث در مواضع دیگر تصریح کرده است.
(3) - قرآن 23/14.