تاج الدین

[جُدْ دی] (اِخ) سرخسی. هدایت در مجمع الفصحا آرد: از فضلا و حکما و شعرا و وزراء بوده رئیس سرخس و عمید خراسان و روزگاری به عزت زیسته همتی عالی داشته گاهی شعری می گفته از اشعار او نوشته شد(1):
بخدایی که ذوق توحیدش
در جهان خوشتر از شکر باشد
که چو من دور باشم از در تو
عیشم از زهر تلخ تر باشد
این تفاخر مرا نه بس که مرا
هر کجا پای تست سر باشد
بندگی می کنم بطاقت خویش
نه همانا که بی اثر باشد
*
زآنکه گر التجا کند به لئیم
نگشاید ز سعی او بندش
گه برحمت همی کند یادش
گه بحکمت همی دهد پندش
آخر الامر چون فرو نگری
زهر باشد نهفته در قندش
این مثل سایر است و نیست شگفت
گر نویسد بزر خردمندش
فیل چون در وحل فرو ماند
جز به پیلان برون نیارندش
*
گر زمانه وفا کند با من
عذر تقصیر خویش می خواهم
ورنه مجرم مرا مدان زیراک
من ز تقصیر خویش آگاهم
مهر و مه را کسوف و نقصان است
خود گرفتم که مهر یا ماهم
ازغم و رنج این زمانهء دون
از فلک بگذرد همی آهم
با ملک شه جهان نکرد وفا
تو چنان دان که خود ملکشاهم.
در وفات یکی از عمال، این رباعی را به مطایبه گفته:
در ماتمت آن قوم که خون می بارند
مرگ تو حیات خویش می پندارند
غمناک از آنند که تا دوزخیان
جاوید چگونه با تو صحبت دارند.
(مجمع الفصحا ج 1 ص176).
(1) - اشعاری را که در مجمع الفصحا بر سرخسی نسبت داده اند در لباب الالباب به نام تاج الدین آبی آمده است.