تاج الدین

[جُدْ دی] (اِخ) احمد وزیر. یکی از وزرای فارس. در سال 782 ه . ق. جنگی از آثار دانشمندان و شعرا ترتیب داد که اکنون در کتابخانهء شهرداری اصفهان موجود است. مرحوم غنی در مقدمهء ص یزِ - لد تاریخ عصر حافظ آرد: در مجموعه ای که در سال 782 ه . ق. یعنی ده سال قبل از وفات خواجه حافظ بامرتاج الدین احمد وزیر در شیراز بدست جماعتی از فضلا مرتب شده یعنی هر یک چند صفحه در آن بخط خود نوشته اند... و نیز در حاشیهء ص230 آرد: یکی از فراهم کنندگان جنگ تاج الدین احمد وزیر که بطوری که اشاره شد اصل نسخه مورخ بتاریخ هفتصد و هشتاد و دو در کتابخانهء شهرداری اصفهان مضبوط و یک نسخه سواد آن نزد نگارنده است شخصی بنام عزالدین مطهر از شعرا و فضلای معاصر شاه شجاع که چهارده صفحه از این جنگ فراهم آوردهء اوست یعنی از صفحهء 433 تا صفحه 447 نسخهء متعلق بنگارنده و قسمت معظم این چهارده صفحه اشعار خود عزالدین مطهر است از غزل و قصیده و رباعی. در ابتدای این چهارده صفحه که به دست عزالدین مطهر فراهم شده نوشته شده است: «مما افصح عن لطایف المرتضی الاعظم صاحب جوامع الکلم فی نوابغ الحکم عزّ المله و الدین مطهر اعلی الله شأنه». و در آخر این قسمت این عبارت نوشته شده است: «حررّه العبد الاصغر افقر عبادالله الغنی مطهربن عبدالله بن علی الحسنی احسن الله حاله و حقق آماله تذکره لصاحبه الصاحب الاعظم مستجمع مکارم الاخلاق و محاسن الشیم خواجه تاج الدوله و الدین احمد عظم الله قدره فی منتصف رجب المرجب لسنه اثنی و ثمانین و سبعمائه (782 ه . ق.) حامداً لله و مصلیاً لرسوله» از جملهء اشعار این سید عزالدین مطهر قصیدهء مطولی است ... در مدح شاه شجاع... اینک عین آن قصیده را در اینجا ثبت می کنیم... مطلع قصیده این است:
حذر کن ای دل از آسیب روزگار حذر
که چرخ شعبده باز است و دهر حیلت گر...
سال 782 ه . ق. که سال تدوین این محموعه است و صاحب مجموعه در آن سال وزارت داشته است مقارن سلطنت شاه شجاع مظفری (760- 786 ه . ق.) است و بنابراین باحتمال قوی صاحب ترجمه یکی از وزرای شاه شجاع بوده است. آقای حکمت در ذیل تاریخ ادبیات برون. (از سعدی تا جامی ص 246- 247 نام وزیر مذکور را تاج الدین علی نقل کرده اند، این چنین: نسخهء مجموعهء اشعار خطی در اصفهان- در کتابخانهء شهرداری اصفهان جنگ نفیسی است که یکی از وزرای قرن هشتم هجری ساکن شیراز بنام تاج الدین علی بشکل بیاض ترتیب داده و بچند قسمت منقسم است و هر قسمت خاص یکی از شعرای همان عصر است و در ورق اول هر قسمت کاتبی بخط سرخ جلی بقلم ثلث نام و القاب آن شاعر را نوشته چهل و چهار تن از بزرگان زمان از وزراء و حکما و فقها و شعرا و عرفا و غیره هر یک چند صحیفه در آن از محفوظات خود یا از اشعار و آثار خویش چیزی نگاشته اند و آنان بتدریج از ماه صفر 782 ه . ق. تا ماه شوال همان سال در آن سفینه یادداشتهائی ثبت و رقم و امضا کرده اند. سزاوار است این نسخهء نفیس که از مآخذ ادبی این عصر و غزلی از حافظ و قطعاتی از ابن یمین و دیگران را متضمن است بعینه گراور و چاپ شود. (از سعدی تاجامی ج 1). در نام پدر وزیر مذکور خلط شده است، چه مرحوم غنی در تاریخ عصر حافظ مقدمهء ص یز حاشیه نوشته اند:... و جنگ دیگر که باهتمام تاج الدین احمد وزیر در سنهء 782 ه . ق. فراهم آورده شده باین معنی که اغلب فضلا و علمای معاصر او بخواهش او چیزی بخط خود در آن جنگ نوشته اند و نسخهء منحصر به فرد آن در کتابخانه بلدیهء اصفهان محفوظ است. و آقای محمد علی معلم حبیب آبادی کتابدار کتابخانهء شهرداری اصفهان در این باب یادداشتی برای ما فرستاده اند که ملخص آن چنین است:... دربارهء شرح احوال تاج الدین وزیر، جامع جنگ کتابخانهء شهرداری باید بحضور مبارک عرض کنم که از قراری که این فقیر در سال 1359 باموانعی که برای اینکار در پیش داشتم فهرستی از آن در رساله یی مخصوص نوشتم ... هفتادو شش نفر در این جنگ بیاض بخط خود چیزی نوشته اند... و در بسیاری از این شماره ها نام جامع برده شده ولی از چند شماره... قدری بیشتر از شماره های دیگر معرفی او شده و از همه چنین برآید که وی تاج الدین احمدبن محمد بن احمد و از وزراء مملکت فارس بوده و ظاهراً او غیر از تاج الدین عراقی احمدبن محمد بن علی است که در جلد دوم فهرست کتابخانهء مدرسهء سپهسالار نوشته و وی وزیر امیر مبارزالدین مظفری بوده و خواجوی کرمانی برخی از کتب خود را بنام او نموده... رجوع به تاریخ عصر حافظ ص9 و 20 و 51 و 132 و 199 و 230 و 231 و... شود.