پیش

(اِ) ساحل. کنار :
بیامد تهمتن به توران زمین
خرامید تا پیش دریای چین.فردوسی.
ز خرگاه تا پیش دریای چین
ترا بخشم و گنج ایران زمین.فردوسی.
ز کشمیر تا پیش دریای چین
برو شهریاران کنند آفرین.فردوسی.
به گستهم نوذر سپرد آن زمین
ز قچقار تا پیش دریای چین.فردوسی.
ز هیتال تا پیش رود ترک
به بهرام بخشید و بنوشت چک.فردوسی.
یکی باغ خرم بد از پیش جوی
در او دختر شاه فرهنگ جوی.فردوسی.
ازین مرز آباد ما بگذریم
سپه را همی پیش دریا بریم.فردوسی.
دگر گفت کای نامور رای هند
ز دریای قنوج تا پیش سند.فردوسی.
ز کشمیر تا پیش دریای شهد
درفش و سپاهست و پیلان و مهد.فردوسی.
همی تاخت تا پیش دریا رسید
به تاریکی آن اژدها را بدید.فردوسی.
|| کنار. پایِ. بُنِ. پیشِ کوه؛ پای کوه:
نیاسود تیره شب و پاک روز
همی راند تا پیش کوه اسپروز.فردوسی.
- پیش دشت؛ کنار :
چو یک پاس از تیره شب درگذشت
خروش چلب آمد از پیش دشت.فردوسی.
|| یکی از نهایتهای طول را پیش نام است و دیگری پس. (التفهیم بیرونی). || زیر. پایین. فرود :
بماندند سر پیش [ بزرگان ] بر پای بر
چو دیوانه گشتند بر جای بر.فردوسی.
خجل گشتشان دل ز کردار خویش
فکندند یکسر سر از شرم پیش.فردوسی.
چون خواجه از من بشنود سر اندر پیش افکند و زمانی اندیشید. (تاریخ بیهقی).
سران سپه سر کشیدند پیش
که ریزیم در پای تو خون خویش.نظامی.
کمربندد قلم کردار سر در پیش و لب برهم
به هرحرفی که پیش آید به تارک چون قلم گردد.
سعدی.
بنفشه وار نشستن چه سود سر در پیش
دریغ بیهده خوردن بدان دو نرگس مست.
سعدی.
دل منه بر جهان که دور بقا
می رود همچو سیل سر در پیش.سعدی.
مباش غره و غافل چو میش سر در پیش
که در طبیعت این گرگ گله بانی نیست.
سعدی.
رجوع به پیش افکندن (سر) و پیش کشیدن (سر) شود. || بر. بالا. از حد طبیعی تجاوز کرده و به مجاور درآمده :
پستانکتان شیر بچه دار گرفته
آورده شکم پیش و ز گونه شده رخسار.
منوچهری.
چو آبستنان اشکم آورده پیش
چو خرما بنان پهن فرق سری.منوچهری.
و رجوع به پیش آوردن شود.