پی

[پَ / پِ] (اِ)(1) آنچه در زیر ستونها از زمین کنند و آن را با آهک و سنگ و جز آن استوار کنند استحکام بنا را. بنیان دیوار خانه که در زمین کنند و بخاک و آهک و سنگ استوار سازند. پایهء دیوار و بنا زیرتر از سطح زمین. بنبری. بنوری. بنوره. اُس. اساس. قاعده. بنیاد. بنیان. بنلاد. پایه. بنا. پای بست. شالوده. شالده:
کند تازه آیین لهراسپی
بماند پی دین گشتاسپی.فردوسی.
همه خانه ها کرده از چوب نی
زمینش هم از نی فروبرده پی.فردوسی.
ز هر کشوری دانشی شد گروه
دو دیوار کرد از دو پهلوی کوه
ز پی تا سر تیغ بالای اوی(2)
چو صد شاهرش بود پهنای اوی.فردوسی.
که از ژرف دریا برآورد پی
بر آن گونه دیوار بیدار کی.فردوسی.
بچند روز پل نبود و مردمان دشوار از این جانب بدان جانب و از آن جانب بدین جانب می آمدند و میرفتند تا آنگاه که باز پی ها راست کردند. (تاریخ بیهقی ص263 چ ادیب).
اسکندر آن زمان که هری را نهاد پی
گر داشتی ز دولت و اقبال تو خبر
در وی بجای خاک سرشتی همه عبیر
در وی بجای سنگ نشاندی همه گهر.
امیر معزی.
از رعیت کسی که مال ربود
گل ز پی برگرفت و بام اندود.سعدی.
ط ||بیخ. اساس. بنیان. بنیاد. ریشه. بن:
نبشته بدان حقه تاریخ آن
پدیدار کرده پی و بیخ آن.فردوسی.
بدان ای برادر که بیداد شاه
پی پادشاهی ندارد نگاه.فردوسی.
پدر مرزبان بود ما را به ری
تو افکندی این جستن تخت پی.فردوسی.
بفرمان دادار یزدان پاک
ببرم پی اژدها را ز خاک.فردوسی.
نمانم بجایی پی خوشنواز
به هیتال و ترک از نشیب و فراز.فردوسی.
به آب اندرست او کنون ناپدید
پی او ز گیتی بباید برید.فردوسی.
پی او ز روی زمین برگسل
نه نیروش بادا نه دانش نه دل.فردوسی.
برانگیزم از گاه کاوس را
از ایران ببرم پی طوس را.فردوسی.
ابا هر که پیمان کنم بشکنم
پی و بیخ رادی بخاک افکنم.فردوسی.
پی جاودان بگسلاند ز خاک
پدید آورد راه یزدان پاک.فردوسی.
بدانست بهرام آذر مهان
که این پرسش شهریار جهان
چگونه است و آن را پی و بیخ چیست
کزآن بیخ ما را بباید گریست.فردوسی.
بریدم پی و تخمهء اژدها
جهان گشت از جادوئیها رها.اسدی.
حطب را اگر تیشه بر پی زنند
درخت برومند را کی زنند.سعدی.
ط - پی افکندن؛ بنیان نهادن. رجوع به پی افکندن شود.
- پی و پایه؛ از اتباع. رجوع به پی و پایه شود.
(1) - Base. Fondement. (2) - ن ل: زین (و در این صورت اینجا شاهد نیست).