پله

[پَ لَ / لِ] (اِ)(1) نام درختی است خودرو که برگش به پنجهء آدمی و گلش به ناخن شیر ماند و بیخ گل سیاه و برگ آن نارنجی میشود و در جنگلهای هندوستان بسیار است. (برهان قاطع بکسر پی هم آمده است). دهاک. (غیاث اللغات). درختی خورد (خودرو؟) که در جنگل هندوستان بسیار بود و به هندی پلاس گویند و گل نارنجی مانند ناخن شیر و بیخ آن گل سیاه بود. گربه بید. بیدموش. بهرامه. بهرامج. شاه بید. گله موش. پنجه گربه. خلاف بلخی. بید طبری. گربه. گربَکو. مشگ بید. زنف. عطفل. و نیز رجوع به بید مشک شود:
گوشت همی سازند از بهر تو
از خس و خار و پله کاندر فلاست.ناصرخسرو.
پنجه گشاده گل لعل پله
غرقه بخون ناخن شیر یله.(2)
امیرخسرو (از فرهنگ رشیدی).
بیدمشک و گربه بید و بیدموش و شاه بید و پنجه گربه و خلاف بلخی و بید طبری و مترادفات دیگر آن درخت معروفی است که در ایران بسیار است و همه دیده اند و گل او سرخ و برگش نارنجی نیست و بهرامه ای که شعرا غالباً برای نشان دادن سرخی در شعرهای خود می آورند بی شک درخت دیگری است که گلش سرخ و برگش نارنجی است لکن چنانکه ملاحظه شد اهل لغت این دو کلمه را بهم خلط و مشتبه کرده اند. || فله که شیر حیوان نوزائیده باشد. (برهان قاطع). آغوز. شیر حیوان نوزائیده را خوانند که چون بر آتش نهند مانند پنیر تر که آن را دلمه گویند بسته شود و لذیذ باشد و آن را فله و زهک نیز نامند. (فرهنگ جهانگیری). || بضاعت قلیل و اندک. (برهان قاطع) (سروری):
بر پلهء پیره زنان ره مزن
شرم بدار از پلهء پیرزن.نظامی.
|| موی اطراف سر. (برهان قاطع) (سروری). || چوبکی که ریسمان بر کمر آن بندند و در کشاکش آرند تا آوازی از آن ظاهر گردد. (برهان قاطع). || کفّهء ترازو. (برهان قاطع):
دزد بشمشیر تیز گر بزند کاروان
بر در دکان زند خواجه بزخم پله.سنائی.
|| جیب در لهجهء طبری.
(1) - Saule musque. saule egyptien .
(فرانسوی)
(2) - ن ل:
پنجه گشاده است درخت پله
راست بخون ناخن شیر پله.