پرتودرمانی

[پَ تَ / تُو دَ] (حامص مرکب)(1) اشعهء مجهول که در 1895م. رنتگن کشف کرد و به سرعت در تشخیص و درمان بیماریها مورد استفاده قرار گرفت. این اشعهء مجهول به مقدار کافی باعث تحلیل سلولها(2)میشود و برعکس به مقدار کم سلولها را تحریک میکند و از این خاصیت در درمان سرطان و التهابات(3) و بیماریهای غدد مترشحهء داخلی استفاده میشود. پرتودرمانی سرطان پوست، سرطان گردن زهدان(4)، سمینوم بیضه(5) و جز آن را علاج میکند و در درمان لنفوگرانولوماتوزِ ردّیه(6) و لوسمی(7)نتایج نیکو میدهد. پرتودرمانی بر قدرت باکتری کش(8) خلطهای بدن می افزاید (فرضیهء هیدنهن و فرید)(9) و از این راه در درمان التهاباتی نظیر تورم التهابی غدد(10) و آدنیت های سلی و اورام مفاصل و سودای مزمن و دمل بکار میرود. پرتودرمانی از راه تحلیل سلولها و یا تغییراتی که در عمل غدد مترشحهء داخلی میدهد در درمان فیبروم(11) و نزف الدم زهدان و آکرومگالی(12) و بیماری بازدو(13) و بزرگ شدن تیموس(14) و بیماریهائی که با غدد فوق کلیوی بستگی دارند مؤثر میشود. اثر ضددرد اشعهء مجهول: پرتودرمانی دردهای سرطانی ناشی از فشردگی اعصاب از نسوج سرطانی را به بهترین وجهی آرام میکند بهمین ترتیب در مواردی که اورام و یا نسوج ملتهبی رشته های عصبی را فشرده و یا تحریک کنند رادیوتراپی از راه تحلیل اورام و التهابات، فشردگی را مرتفع و درد را تسکین میبخشد. در نتیجهء مطالعات و آزمایش های زیمرن(15) ثابت گردیده که حساسیت سلسله سمپاتیک در مقابل اشعهء مجهول از سایر نسوج بیشتر و بدین جهت است که رادیوتراپی در کوزالژی(16) و بیماریهائی که با سلسلهء سمپاتیک بستگی دارند مؤثر واقع شده و در درمان ضیق النفس و عسرالنفس (وجع صدر) و آنژین دوپواترین (خناق) نتایج نیکوئی میدهد. اگر در بکاربردن اشعهء مجهول نکات فنی درنظر گرفته شود هیچگونه حادثه ای پیش نمی آید ولی در صورت عدم رعایت نکات فنی حوادث شدیدی نظیر رادیودرمیت(17)، سرطان، کم خونی، لوسمی و پوسیدگی نسوج(18) پیش می آید. رجوع به درمانشناسی ج 1 صص 223-225 شود.
(1) - Radiotherapie.
(2) - Cytolyse.
(3) - Inflammation.
(4) - Coluterine.
(5) - Seminome testiculaire.
(6) - Lymphogranulomatose maligne.
(7) - Leucemies.
(8) - Bactericide. Fried.و
(9) - Heidenhain
(10) - Adenopathis inflammatoires.
(11) - Fibrome.
(12) - Acromegalie.
(13) - Maladie de Basedow.
(14) - Hipertrophie thymique.
(15) - Zimmern.
(16) - Causalgie.
(17) - Radio-dermites.
(18) - Necrose.