پاریس

(اِخ)(1) شهر معروف و پایتخت کشور فرانسه بر ساحل رود سِن بفاصلهء قلیلی از ملتقای سِن با مارن، کرسی ایالت سِن و مرکز حکومت فرانسه و اسقف نشین آن. دارای دیوان کشور و انستیتو. ادارات و وزارتخانه های فرانسه در آنجا متمرکز است و مرکز تلاقی کلیهء راه آهنها و خطوط تلگرافی کشور میباشد و بواسطهء قلاع اطراف در نوع خود بی نظیر است. موزه های هنرهای متنوعه و علوم و فنون، دانشکده ها و مدارس عالیه، کتابخانه ها و ادارهء ضبط اسناد عمومی، بانک فرانسه، بانک رهنی و استقراضی و دیگر مؤسسات عمومی بدانجاست. صنایع آن از جهت تنوع بسیار جالب توجه و از حیث کیفیت و اصالت و زیبائی قابل اهمیت میباشد از قبیل جواهرسازی، بازیچه های کودکان، دوخت البسه از هر نوع، مُد، پوست حیوانات، اشیاء صنعتی خاص و جز آن. پاریس مرکز هنرها و یکی از وسیعترین و غنی ترین و زیباترین شهرهای عالم و پس از لندن در اروپا از جملهء بلاد پرجمعیت تر و پس از رُم در کثرت و هم زیبائی ابنیهء عالی مقام اول را حائز است. از مهمترین ابنیهء آن: لوور، پالِه روایال، اَنوالید، بورس، نوتردام، پانتِه ئون،مادلِن، ستون و اندُم، ترُکادِرو، شهرداری، طاق نصرت کارّوُسِل، طاق نصرت اِتوال، دروازهء سَن دنیس، دروازهء سِن مارتَن و جز آن. جمعیت پاریس نزدیک سه میلیون میباشد. در عهد سِزار محوطه ای از پاریس که بعدها نوتردام در آن بنا شد «لوتِس» نام داشت و ساکنان آن پاریزی ئی خوانده میشدند و همین نام است که بعدها به پایتخت فرانسه داده شد. پاریزی ئیان در برابر فرماندهان سزار در حدود سال 52 قبل از میلاد سخت مقاومت کرده اند. لوتس اندک اندک در سواحل سِن وسعت یافت و در سال 451 م. سنْت ژنویو آنرا از هجوم قبایل خونخوار هون محفوظ داشت. این شهر که بتدریج بنام پاریزی ئی ها بجای لوتِس به پاریس شهرت یافته بود پایتخت کلوویس و بعد بدست نرمان ها خراب شد اهالی آن در سال 885م./271 بر ه . ق. نرمانها قیام کردند و 13 ماه در محاصره بودند. پاریس بعهد فیلیپ اوگوست آبادتر از پیش شد و اصلاحاتی در آن صورت گرفت، از آن جمله حصار استواری گرد آن برآوردند و این حصار در قرن چهاردهم و باز در دورهء سلطنت لوئی سیزدهم بزرگتر شد. از میان پادشاهان فرانسه سَن لوئی و شارل پنجم و فرانسوای اول و لوئی دوازدهم، به یاری ذوق سلیم و توجه کامل خود در زیبائی و تزیین پاریس بیش از دیگران شرکت کرده اند. لوئی چهاردهم ساختمانهای زیبای بسیار در این شهر ایجاد کرد و لوئی فیلیپ و ناپلئون سوم نیز در این راه بسی کوشیده اند. در سال 1814م./1229 ه . ق. متفقین به پاریس وارد شدند و در 1815م./1230 ه . ق. پروسیان و انگلیسیان بر آن دست یافتند. در سال 1856م./1272 ه . ق. معاهدهء پاریس جنگ کریمه را پایان بخشید. در سالهای 1870 - 1871م./ 1286 - 1287 ه . ق. محاصرهء پاریس و واقعهء کمرّن روی داد. در جنگ جهانگیر اول 1914-1918م./ 1332-1336 ه . ق. پاریس دو بار مورد تهدید آلمانیان قرار گرفت یک بار در سال 1914م. پیش از نخستین جنگ مارن و یک بار در بهار 1918 که آلمانیان آنرا با هواپیما و توپهای دورزن بمباران کردند. حصار مستحکم قدیمی پاریس از سال 1921م./ 1339 ه . ق. به بعد ویران شد. و در سال 1940 پس از شکست قوای فرانسه از آلمان بدست سپاهیان آلمان افتاد و در 1945م. به نیروی سپاهیان فرانسه امریکا و انگلیس رهائی یافت.
(1) - Paris.