ابوالطیب

[اَ بُطْ طَیْ یِ] (اِخ) طاهربن عبدالله بن طاهربن عمر الطبری الاَملی. فقیه شافعی مولد او به سال 348 ه . ق. بشهر آمل طبرستان است. در آمل تلمیذ ابوعلی زجاجی صاحب بن القاص بود و از آنجا در طلب علم سفر کرد و در گرگان نزد ابن گج و ابی سعد اسماعیلی علوم مختلف آموخت و به نیشابور رفت و چهارسال نزد علی ابوالحسن ماسرجسی به تکمیل دانش فقه پرداخت و در بغداد بدرس ابوحامد اسفراینی حاضر آمد و از ابی احمد غطریفی و دارقطنی و معافی بن زکریا و جز آنان حدیث شنید و علم را با تقوی توأم ساخت و پس از ابی عبدالله الصیمری تولیت قضاء کرخ بدو دادند و رسول صلوات الله علیه بخواب او را فقیه خواند و او همیشه از این خطاب مسرور بود و ابواسحاق شیرازی از شاگردان اوست. و صاحب صفه الصفوه قطعه ای از اشعار او را که از علم و تقوای او حکایت کند آورده است. و قطعهء دیگری نیز ابن خلکان در وفیات نقل کرده. و ابن جوزی گوید بخط شیخ ابی الوفاءبن عقیل خواندم که: قاضی ابوطیب آنگاه که سال او بصد رسیده بود از عرشه سمیریه که نوعی کشتی است بشط فروجست و بعض حضار او را گفتند یا سیّدنا این مکن چه اندام ترا سستی آرد و گاه باشد که رودگانی فتق پیدا کند قاضی گفت ای مرد ما اندامها از معاصی خدای گوش داشتیم او تعالی نیز اندامهای ما گوش دارد. ابوالحسن محمد بن احمدبن عبدالله الفامی گوید: آملی در چهارده سالگی که خود هنوز به تعلّم مشغول بود آغاز تدریس فقه کرد و تا روز مرگ یک روز از تدریس غفلت نکرد. خطیب گوید: وفات قاضی روز شنبهء بیستم ربیع الاول سال 450 ه . ق. بود و فردای آن روز جسد وی در مقبرهء باب حرب بخاک سپردند و در جامع منصور بر وی نماز گذاردند و امام نماز ابوالحسین المهتدی بود. و در این وقت یکصدو دو سال داشت و خللی در عقل او راه نیافته بود چنانکه تا گاه وفات فتوی می نوشت و قضا می راند. او راست شرح مختصر مزنی و شرح فروع ابوبکر حداد و در اصول و مذهب و خلاف و جدال او را تألیفات بسیار است. رجوع به طاهربن عبدالله طبری... شود.