بینی

(صوت) مأخوذ از مادهء مضارع دیدن (مانند گویی و گوییا و دیگر قیدها و اصوات مأخوذ از فعل) بمعنی چه بسیار خوب را فرهنگ شعوری در بی بی آورده و آن را صورتی از به به دانسته. چه نیکوست. طوبی. (یادداشت مؤلف). نیکو. (فرهنگ اسدی) (صحاح الفرس). ولی بگمان من معنی کلمه حبذای عربی است. (یادداشت مؤلف) :
خرامیدن کبک بینی(1) بشخ
تو گوئی ز دیبا فکنده ست نخ.ابوشکور.
بینی آن نقاش و آن رخسار اوی
از بر خو همچو بر گردون قمر.
ابوطاهر خسروانی.
بینی ای جان ز خز(2) اندام تو و آلر تو
جان من باد فدای پدر و مادر تو.طیان.
بینی آن زلفینکان(3) چون چنبر(4) بالا بخم
کو(5) بلخج(6) اندرزنی ایدون(7) شود چون آبنوس.
طیان.
سرو را ماند آورده گل سوری بار
بینی آن سرو که چندین گل سوری بر اوست.
فرخی.
بینی آن زلف سیاه از بر آن روی چو ماه
که به هر دیدنی از مهرش وجد آرم و حال.
فرخی.
خال بیچاره از آن چاه بدان زلف برست
بینی آن زلف که خالی برهاند از چاه.
فرخی.
بینی آن موی چو از مشک سرشته زرهی
بینی آن روی چو از سیم زدوده سپری.
فرخی.
بینی آن رود نوازیدن با چندین کبر
بینی آن شعر سرائیدن با چندین ناز.فرخی.
بینی آن چشم پر کرشمه و ناز
که بدان چشم هیچ عبهر نیست.عنصری.
بینی آن روی و موی و قامت و قد
کز هنر هرچه بایدش همه هست.
مجلدی (از صحاح الفرس).
بینی آن رود و آن بدیع سرود
بینی آن دست و بینی آن دستار.بوشریف.
بینی آن ترکی که چون او برکشد بر چنگ چنگ
از دل ابدال بگریزد به صد فرسنگ سنگ.
منوچهری.
بینی آن بیجاده عارض لعبت حمری قبای
سنبلش چون پر طوطی روی چون فر همای.
منوچهری.
بینی این باد که گوئی دم یارستی
یاش بر تبت و خرخیز گذارستی.
ناصرخسرو.
بینی آن ذات پرلطافت او
وان صفای بری ز آفت او.
سنائی.
|| چه نیکوست (به طنز). (یادداشت مؤلف) :
بینی آن نانت و آن قلیهء مصنوعت
چونکه(8) پوشک بنشسته به صفار(9) اندر.
منجیک.
(1) - در این شاهد معنی خود فعل هم یعنی می بینی هنوز مفهوم می شود.
(2) - ن ل: بینی آن خری [ کذا، شاید چربی ](یادداشت مؤلف).
(3) - ن ل: زلفین او.
(4) - ن ل: چنبری.
(5) - ن ل: کش.
(6) - ن ل: گربه لخج.
(7) - ن ل: اکنون.
(8) - ن ل: چونک
(9) - ن ل: بغضاره. ن ل دیگر: به عصار.