بغلتاق

[بَ غَ] (اِ) بغلطاق. طاقیه و کلاه و فرجی را گویند. (برهان) (انجمن آرا) (آنندراج). بغل بند و قبا. (رشیدی) (از سروری). قبا و طاقیه و کلاه و فرجی. (ناظم الاطباء). بمعنی قبا از رشیدی و در برهان کلاه فرجی و طاقه. و بعضی بمعنی جامهء بغل بند نوشته و در سراج اللغات نوشته که بمعنی بغل بند و کلاه چون طاء و قاف در فارسی نمی آید شاید که زبان دیگر باشد. (غیاث) :
طلسم چاه نخشب گشت بغدادی بغلتاقش
وگرنه چون برآید ماه چندین از گریبانش(1).
مختاری (از انجمن آرا) (از آنندراج).
بغل تاقیست جفت او تن نازک مزاج او
که خواهد ماه گردون تا شود گوی گریبانش.
شمس طبسی.
ز آرزوی بغلتاق فستقی تو گل
چو پسته چاک زده صد ره های همچو حریر.
نجیب جزفاذقانی.
آنچه پنجه سال بافیدی بهوش
زآن نسیج خود بغلتاقی بپوش.مولوی.
که ببر این را بغلتاق فراخ
زامتحان پیدا شود او را دو شاخ.مولوی.
تو ای جان رسته از بندی مقیم آن لب قندی
قبای حسن برکندی که آزاد از بغلتاقی.
مولوی (دیوان).
ماند(2) همی بروشنی ماهتاب از آب
سیمین برت بزیر بغلتاق فستقی.
امامی هروی(3).
به مشکین سنبلت بالای لاله
به سیمین سوسنت زیر بغلتاق.
مجد همگر (از آنندراج).
بغلتاق و دستار و رختی که داشت
زبالا بدامان او در گذاشت.
سعدی (از فرهنگ سروری) (از رشیدی).
|| برگستوان. (از برهان) (ناظم الاطباء). و رجوع به بغلطاق شود. || کلاه درویشان. (تحفه السعاده از سروری). || نوعی از خفتان و زیور. جمعی از فرهنگ نویسان معنی لفظ مذکور را کلاه و فرجی (قسمی از قبا) نوشته اند و آنچه من نوشتم از فرهنگ زبان ترکی است. ناصری از شعر عثمان مختاری معنی گریبان استنباط می کند در حالتی که به هیچ وجه معنی گریبان فهمیده نمیشود بلکه بمعنی خفتان یا فرجی است. (فرهنگ نظام).
(1) - مولف انجمن آراء و به پیروی از او صاحب آنندراج بغلتاق در این شعر را بمعنی صریح گریبان گرفته اند.
(2) - ن ل: تابد.
(3) - ن ل: مختاری.