بعینه

[بِ عَ نِ] (ع ق مرکب)(1) بِعَینِه. بعینها. عیناً. بمعنی بحقیقت خود و ذات خود. این لفظ در تشبیهات مستعمل و گاهی با لفظ گویا نیز آرند و گاهی بدون با، هم استعمال یابد و این خالی از غرابت نیست. (آنندراج). بحقیقت خود و ذات خود. (غیاث). مأخوذ از تازی، بسیار شبیه و بسیار مانند و بدرستی و کام و با دقت و حرف بحرف و لفظ بلفظ و کلمه بکلمه. (ناظم الاطباء). تمام چون او. با شباهتی تمام. راست. درست :
تو مرا مانی بعینه من ترا مانم همی
دشمن خویشیم هر دو دوستدار انجمن.
منوچهری.
چون چین گریبان عروسان بعینه
کز رشتهء زر دوخته برگ گل تربر.سوزنی.
بعینه مثل آن حریص محروم است
که بازمی نشناسد ز فربهی آماس.سوزنی.
ذره چه سایه دارد آن سایه ام بعینه
زرین رسن فرو کن وز چه مرا برآور.
خاقانی.
جهان پیمانه را ماند بعینه
که چون پر شد تهی گردد به هر بار.خاقانی.
بعینه گفت کاین شکل جهانتاب
سواری بود کان شب دید در خواب.نظامی.
بعینه درو صورت خویش دید
ولایت بدست بداندیش دید.نظامی.
بعینه ز هر سو که برداشتند
نمایش یکی بود بگذاشتند.نظامی.
خجسته کاغذی بگرفت در دست
بعینه صورت خسرو در او بست.نظامی.
مثال نرگس رعنا بعینه گویی
که در چمن بتماشای لاله و نسرین.
سلمان ساوجی.
عروس غنچه رسید از حرم بطالع سعد
بعینه دل و دین می برد بوجه حسن.حافظ.
هزار طعنه ز کج فطرتان کشی تو مسیح
بعینه رقم انتخاب را مانی.
مسیح کاشی (از آنندراج).
این جبه سفیدان که سراپای یخ اند
در مزرع کائنات بی پر ملخ اند
از حله نشینی همه سرمست غرور
این قوم بعینه کمانهای شخ اند.
ملاطاهر فریدون (از آنندراج).
(1) - از: ب + عین + ه (ضمیر).