برکه

[بِ کَ] (ع اِ) سینه و پوست سینهء شتر که در خفتن ملاصق زمین شود، یا جمع برک است، یا برک سینهء آدمی است و برکه غیر آدمی، یا برک باطن سینه است و برکه ظاهر آن. (منتهی الارب) (آنندراج) (ناظم الاطباء). || نوعی از نشست. (منتهی الارب) (ناظم الاطباء). || گوسپند دوشیدنی. تثنیهء آن برکتان. ج، برکات. (منتهی الارب) (اقرب الموارد) (ناظم الاطباء). || دوشیدنی از دوشیدن بامداد. || نوعی از بُردهای یمنی. (از اقرب الموارد). چادری است یمنی. (ناظم الاطباء). || استادنگاه آب ریگ. (منتهی الارب) (ناظم الاطباء). || حوض. (منتهی الارب) (ناظم الاطباء) (اقرب الموارد). آبگیر کوچک. (ناظم الاطباء). اصطخر. (یادداشت مؤلف). حوض بزرگ. (یادداشت مؤلف). حوض آب. (غیاث اللغات) (آنندراج). غدیر. جائی که در آن آب ایستاده باشد. مستنقع آب. (اقرب الموارد). مرداب. (یادداشت مؤلف) :
برین برکه گفتم نجویم زمان
اگر یارمندی کند آسمان.فردوسی.
نبید پیش من آمد بشاطی برکه
بخنده گفتم طوبی لمن یری مکه.منوچهری.
خوشم نبید و خوشم روی آنکه داد نبید
خوشم جوانی و این بوستان و این برکه.
منوچهری.
آبِ چو نیل برکه ش میگون شد
صحرای سیمگونش خضرا شد.ناصرخسرو.
چندان چاههاء عظیم و برکه ها کرد و دیهها که بیشترین بجایست. (مجمل التواریخ).
در باغ برکه رقص تموج همی کند
بیچاره برکه را چه سر رقص کردن است؟
انوری.
رخ نمکزار شد از اشک و ببست از تف آه
برکهء اشک نمک را چو جگر بگشائید.
خاقانی.
هر کش تف سموم بیابان ظلم خست
عدل از شفای برکهء کوثر نکوتر است.
خاقانی.
از سحاب فضل و اشک حاج و آب شعر من
برکه ها از برکه های بحر عمان دیده اند.
خاقانی.
فسرده شد آن آبهای روان
که آمد سوی برکهء خسروان.نظامی.
بیاراست این برکهء لاجورد
سفال زمین را بریحان زرد.نظامی.
به پیرامن برکهء آبگیر
ز سوسن بیفکن بساط حریر.نظامی.
اوان منقل آتش گذشت و خانهء گرم
زمان برکهء آبست و صفهء ایوان.سعدی.
اگر برکه ای پر کنند از گلاب
سگی در وی افتد شود منجلاب.سعدی.
نمرد آنکه ماند پس از وی بجای
پل و برکه و خوان و مهمانسرای.سعدی.
- برکهء لاجورد؛ کنایه از آسمان. (آنندراج) :
بیاراست این برکهء لاجورد
سفال زمین را بریحان زرد.نظامی.