بددلی

[بَدْ، دِ] (حامص مرکب) جبن و ترس. (ناظم الاطباء). بزدلی و بیمناکی. (آنندراج). جبن. (زمخشری) (منتهی الارب). فَشَل. (تاج المصادر بیهقی). تُشحَه. هُلاع. وَهَل. (از منتهی الارب). ترس. ترسندگی. بیم. ترسانی. هراس. خوف. مقابل دلیری، شجاعت. (یادداشت مؤلف) : بسیار مگویید، بسیار گفتن اندر حرب بددلیست و نگرید تا شمشیر نزنید جز خدای را. (تاریخ بلعمی).
درنگ آوریدی تو از کاهلی
سبب پیری آمد وگر بددلی.فردوسی.
چه گفت آن سپهدار نیکوسخن
که با بددلی شهریاری مکن.فردوسی.
نه از کاهلی بد نه از بددلی
که در جنگ بددل کند کاهلی.فردوسی.
همان کاهلی مردم از بددلیست
هم آواز با بددلی کاهلیست.فردوسی.
نه نیکو بود بددلی شاه را
نه بگذاشتن خوار بدخواه را.
(گرشاسب نامه).
یکی خیره ای و دوم بددلی
سوم زفتی و چارمین کاهلی.
(گرشاسب نامه).
مبارزت را بر مایه سود باشد نیک
بلی و بددلی آنجا زیان کند بازار.
مسعودسعد.
...زآنکه هر جای بجز در صف حرب
بددلی بیش بود هشیاری است.سنایی.
و اگر حلیم بود [ مرد مقل حال ] به بددلی منسوب شود. (مرزبان نامه). بددلی را بردباری نام منه. (مرزبان نامه).
از کمال حزم و سوءالظن خویش
نی ز نقص و بددلی و ضعف کیش.مولوی.
- بددلی کردن؛ ترسیدن. هیوع. (یادداشت مؤلف). تکعکع. (المصادر زوزنی). خیام. خیمومه. خیوم. خیم. خیمان. (منتهی الارب) :
چو پیران نبرد تو جوید دلیر
مکن بددلی پیش او رو چو شیر.فردوسی.
شکم بنده را چون شکم گشت سیر
کند بددلی گرچه باشد دلیر.نظامی.
|| ضعف. || بدگمانی و سوءظن. (ناظم الاطباء). || بدنیتی. بداندیشی :
بریده چو طبع مؤمن از مرتد
از بددلی و بدی و بدمهری.منوچهری.
بددلی در ره نیکی چکنی کاهل نیاز
نیک را هم نظر نیک مکافا بیند.خاقانی.
- بددلی کردن؛ بدنیتی و بداندیشی کردن :کینه نورزند و حسد نبرند و بددلی نکنند. (تاریخ قم ص 273).