بختی

[بُ] (اِ) شتر قوی درازگردن متولد از عربی و عجمی منسوب است به بخت نصر. (منتهی الارب). قسمی شتر. شتر خراسانی. (یادداشت مؤلف). شتر قوی بزرگ که از جانب خراسان آرند. نوعی شتر قوی بزرگ سرخ که از جانب خراسان آرند و این منسوب به بخت است که پادشاهی بوده است و آن را بخت نصر نیز می خوانند. پادشاه مذکور ماده شتر عرب و نر شتر عجم را جفت ساخته بود، نتیجه ای که از آن حاصل شد آن را شتر بختی گویند. (غیاث اللغات) (آنندراج). اشتر. (مهذب الاسماء). قرمل. نوعی از شتر قوی و بزرگ سرخ رنگ. (فرهنگ نظام). || شتر دو کوهان (فرهنگ لغات عامیانه). شتر قوی پشم دار دوکوهانه منسوب به بختر که طاقت سرمای بسیار دارد. (ناظم الاطباء) :
کاروانی بیسراکم داد جمله بارکش
کاروانی دیگرم بخشید بختی جمله رنگ.فرخی.
شتر داشتی صد هزاران فزون
همه بختی و دست و پاها ستون.اسدی.
بارهء دولتت ز زین برمید
بختی بخت تو مهار نداشت.مسعودسعد.
نه این تازیان را مرا و چرا
نه این بختیان را نشاط کنام.مسعودسعد.
من بنده که روی سوی او دارم
بی بختی و بیسراک و اروانه.مختاری.
بار محنت بدو بختی شب و روز کشی
بختیان را جرس از آه سحر بربندیم.خاقانی.
شبرو که دید ساخته نور مبین چراغ
بختی که دید یافته حبل المتین زمام.خاقانی.
در عرفات عاشقان بختی بی خبر تویی
کز همه بارکش تری و از همه بی خبرتری.
خاقانی.
بختی مستم نخورده پخته و خام شما
کز شما خامان نه اکنون است استغنای من.
خاقانی.
گر کوه غمان بارد بر دل بکشد بارش
کو بختی سرمست است از بار نیندیشد.خاقانی.
پی کور شبروی است نه ره خجسته و نه زاد
سرمست بختی است نه می دیده و نه جام.
خاقانی.
وز بختی و تازی تک آور
چندانک نداشت خلق باور.نظامی.
سیصد اشتر ز بختیان جوان
شد روانه بزیر گنج روان.نظامی.
عاقلی گفتش مزن طبلک که او
بختی طبل است و با آنست خو.نظامی.
هزار دگر بختی بارکش
همه بارهاشان خورشهای خوش.مولوی.
پای مسکین پیاده چند رود
کز تحمل ستوه شد بختی.سعدی (گلستان).
- اشتر بختی؛ شتر خراسانی : همان شب نیز موبد موبدان بخواب دیده بود که اشتران بختی با اشتران اعرابی بعدد کمتر از آن بختی با یکدیگر جنگ کردندی و آن اشتران اعرابی بختیان را هزیمت کردندی. (ترجمه طبری بلعمی). چون به نخلهء محمود برسیدیم توانگر را اجل فرارسید درویش ببالینش فرازآمد و گفت، ما به سختی بنمردیم و تو بر بختی بمردی. (گلستان سعدی).
بر هوا برداشت آن بنده قصیل
اشتر بختی سبک بی قال و قیل.مولوی.
اشتران بختی ام اندر سبق
مست و بیخود زیر محمل های حق.مولوی.
- هیونان بختی؛ شتران بختی :
ز خرما هزار و ز شکر هزار
هیونان بختی بیارند بار.فردوسی.
شتروار زین هریکی دو هزار
هیونان بختی بیارند بار.فردوسی.