بانه

[نَ / نِ] (اِخ) یکی از بلوک کردستان سنه. (جغرافیای تاریخی غرب ایران ص71 و 72). نام یکی از بخشهای شهرستان سقز است. این بخش در باختر شهرستان سقز واقع و حدود و مشخصات آن بشرح زیر است:
از طرف شمال به خط الرأس ارتفاعاتی که بین بخش بانه و بخش مرکزی سقز و مهاباد واقع شده است. از طرف جنوب به خط الرأس ارتفاعاتی که بین بانه و دره شیلر کشور عراق واقع شده و خط الرأس مذکور مرز ایران و عراق محسوب می گردد. از طرف خاور به خط الرأس ارتفاعاتی که بین دهستان سرشیو، میرده و بخش بانه واقع شده، از طرف باختر به بخش سردشت از شهرستان مهاباد (قسمتی از رودخانهء زاب کوچک حد طبیعی بین دو بخش محسوب می گردد). وضع طبیعی: بخش بانه محصور بکوههای مرتفعی است که دور تا دور آن را احاطه نموده و ورود و خروج از این بخش مستلزم عبور از گردنه های مرتفع میباشد؛ فقط در قسمت باختر ارتفاعات پست و قسمتی رودخانهء زاب است. مرتفعات منشعب از کوههای خاور و شمالی تا باختر بخش ادامه داشته و دره هائی ایجاد نموده است که هر دره یکی از دهستانهای بخش محسوب میگردد. کلیهء رودخانه های بخش از ارتفاعات خاور سرچشمه گرفته بطرف باختر جاری و به رودخانهء زاب کوچک می پیوندد. کوهها مستور از اشجار جنگلی مانند بلوط، سقز و غیره است. ساکنین از جنگلهای بخش استفاده می نمایند و بیشتر درآمد آنها از این راه تأمین میگردد بهمین مناسبت به زراعت غلات چندان پای بند نیستند و گندم مورد نیاز خود را از سقز تأمین میکنند. صادرات مهم بخش عبارت است از مازوج قلقاف که در چرمسازی مورد استفاده است، سقز، کتیرا، لبنیات، چوب و زغال. بخش بانه از هفت دهستان تشکیل شده، ذی اسم هر دهستان و تعداد ده و سکنهء آن ذکر می شود:
دهستان آلوت 10 آبادی 1300 نفر
" پشت آربابا 44 " 4000 "
" پهلوی دژ 30 " 3000 "
" دشت طال 26 " 2000"
" سبدلو 11 " 1000 "
" شوی 9 " 1500 "
" نمیشیر 22 " 2200 "
" قصبهء بانه 1 " 5000 "
بنابر آمار فوق بخش بانه از یک قصبه و 154 ده کوچک تشکیل شده، جمعیت آن حدود 20هزار تن است. (از فرهنگ جغرافیائی ایران ج 5).