بابل

[بُ] (اِخ) شهرستان بابل یکی از شهرستانهای دوازده گانهء استان دوم کشور، حدود و مشخصات آن بشرح زیر است: از طرف شمال دریای مازندران، از جنوب سلسله جبال البرز، از شمال خاوری شهرستان ساری، از جنوب خاوری شهرستان قائمشهر و از باختر شهرستان آمل. موقعیت طبیعی آن: قسمت شمال و مرکز شهرستان دشت و قسمت جنوبی آن کوهستانی است. هوای دشت مانند سایر نقاط دیگر مازندران معتدل مرطوب مالاریائی و هوای قسمت ساحلی بواسطهء وجود مرداب و آبهای راکد و کشت برنج ناسالم و هوای منطقه کوهستانی مخصوصاً از 1200 گز ببالا. سردسیر، خوش آب و هوا و از ییلاقات خوب نواحی مازندران محسوب میگردد.
میزان باران و سایر اوضاع جوی مانند سایر نقاط مازندران است. آب قراء جلگهء شهرستان از رودخانه های کاری که از رودخانهء هراز منشعب میشود، کلارود که از ارتفاعات میان بند سرچشمه میگیرد، سجادرود و بابل رود که از سلسلهء اصلی البرز سرچشمه میگیرند تأمین میگردد. رودهای مذکور عموماً قبل از رسیدن به پل قدیمی محمدحسن خان بیکدیگر متصل و در بابلسر بدریای مازندران منتهی میشوند.
محصول عمدهء شهرستان در قسمت دشت عبارت است از برنج، غلات، حبوبات، صیفی، سبزیجات، سیب زمینی، بادام زمینی، نیشکر، کنجد، پنبه، کنف، ابریشم، کتان و در کوهستان لبنیات و مختصر غلات است. سازمان اداری شهرستان بابل از سه بخش بنام مرکزی، بابلسر، بندپی تشکیل شده. تعداد دهستان و جمعیت بخش مرکزی بشرح زیر است:
نام قدیمی شهر بابل بارفروش بوده و در سال 1306 ه . ش. بابل نامیده شد. نام جدید نام رودخانه ایست که از ارتفاعات جنوبی شهرستان سرچشمه گرفته از کنار شهر عبور می کند و در بابلسر به دریای مازندران منتهی میشود. مختصات جغرافیائی شهر بابل بشرح زیر است:
طول 52 درجه و 44 دقیقه و 20ثانیه، عرض 36 درجه و 34 دقیقه و 15ثانیه، اختلاف ساعت با طهران 5 دقیقه و 15 ثانیه، طهران ساعت 12 بابل ساعت 12 و 5 دقیقه. بابل پرجمعیت ترین شهر مازندران در 25هزارگزی قائمشهر و 36هزارگزی آمل و 18هزارگزی دریا واقع گردیده است. این شهر قبل از انقلاب کبیر روسیه یکی از مراکز بازرگانی مهم شمال کشور و محل واردات خارجی بعلاوه مرکز خرید محصولات طبیعی و مصنوعی قراء و قصبات عمدهء مازندران محسوب و بلحاظ فوق بارفروش نامیده شده بود.
در تحولات بیست سالهء اخیر برای آبادی این شهر اقدامات مفیدی از قبیل احداث خیابانهای مستقیم و عریض و بناهای مهم ادارات دولتی، بیمارستان، دبیرستان، بانک ملی، کارخانجات، باغ ملی و غیره بعمل آمده که هر یک دارای اهمیت است. قصر سلطنتی شاهپور که یکی از بناهای زیبای مازندران بشمار میرود در جنوب شهر واقع گردیده است.
جمعیت شهر طبق آخرین صورت آمار بشرح زیر است. مرد 18657، زن 20439، جمع 39096 تن. در حدود صد خانوار مسیحی نیز در این شهر ساکن هستند. روشنائی بوسیلهء دو موتور مولد برق تأمین میگردد. تلفن شهری بابل 350 شماره است. آب شهر از چاههای خانه که به عمق 5 الی 10 متر است تأمین میگردد، این چاهها علاوه بر آنکه محل تولید پشه میباشد آب آنها قابل شرب نیست و اکثر بواسطهء داشتن مواد آهکی و املاح دیگر شور و برای شرب ناگوار و مضراست. بااینکه استفاده از رودخانهء مهم بابل چندان هزینه و اشکالی ندارد معهذا تاکنون در این امر حیاتی اقدامی بعمل نیامده است. در این شهر دو دبیرستان (یک پسرانه و یک دخترانه)، ده دبستان (5 دخترانه و 5 پسرانه)، یک بیمارستان 50 تختخوابی، یک کارخانهء پنبه پاک کنی، یک کارخانهء روغن گیری و صابون پزی، یک کارخانهء یخ سازی، 2هزار باب مغازه و دکان وجود دارد. (از فرهنگ جغرافیائی ایران ج 3).
نام قصبه ای بمازندران در ساحل جنوبی بحر خزر بمشرق آمل در راه قائمشهر بچالوس، میان پل نوری کلا و همزه کلا در 275300متری طهران و 36000گزی آمل و 15000گزی حالیدشت، دارای پست و تلگراف. و سابقاً بنام بارفروش معروف بوده است. و رجوع به فهرست سفرنامهء مازندران و استرآباد رابینو چ قاهره 1342 ه . ق. شود.