اند

[ـَ ند] (ضمیر) ضمیر سوم شخص جمع. (حاشیه برهان قاطع چ معین). سوم شخص جمع ضمیر فعلی و چون ملحق بفعل شود الف آنرا ساقط و بجایش فتحه ایراد کنند مانند کنند و خورند و روند و نمایند. (از ناظم الاطباء). نون و دال ابجد در آخر اسما و صفات و افعال فایدهء معنی ضمیر غایب جمع دهد همچو مردانند و توانگرانند و آمدند و رفتند (محمدحسین بن خلف تبریزی، مقدمهء برهان ص ک). در آخر اسماء و صفات و ضمایر و ادات استفهام افادهء معنی «هستند» کند و مخففِ: «استند» باشد مرکب از: است + ند.
در آخر اسماء چنانکه :
اخترانند آسمانشان جایگاه
هفت تابنده روان در دو و داه.رودکی.
مردم نبود صورت مردم حکمااند
دیگر خس و خارند و قماشات دغااند.
ناصرخسرو.
در آخر صفات چنانکه :
کجا تور و سلم و فریدون کجاست
همه ناپدیدند با خاک راست.فردوسی.
جان و خرد از مرد جدایند و نهانند
پیدا نتوان کرد مر این جفت نهان را.
ناصرخسرو.
در آخر ضمایر چنانکه :
بخت و دولت چو پیشکار تواند
نصرت و فتح پیشیار تو باد.رودکی.
همان پرگزندان که نزد تواند
که تیره شبان اورمزد تواند.فردوسی.
بروز بزم ز بهر وی اند دوست نواز
بروز رزم ز بهر وی اند دشمن مال.سوزنی.
در آخر ادات استفهام چنانکه :
چه اند این لشکر تازنده هموار
که اند این هفت سالاران لشکر.ناصرخسرو.
گر مار نه ای مردمی از بهر چرا اند
مؤمن ز تو ناایمن و ترسا ز تو ترسا.
ناصرخسرو.
یاران صبوحیم کجااند
تا درد سر خمار گویم.سعدی (خواتیم).