ابن ابی الساج

[اِ نُ اَ بِسْ سا] (اِخ)افشین محمد بن دیوداد. او یکی از عمال خلفای عباسی در ارمنستان و جبال بود. در 276 ه .ق . بحرب ابوالجیش خمارویه پسر ابن طولون حاکم مصر رفت و در جنگی که به شام میان آن دو درگرفت مغلوب شد و امان خواست و بار دیگر با اسحاق بن کنداج همدست شد و بجنگ خمارویه شتافت و در این وقت پسر خلیفه ابوالعباس احمد معتضد از بغداد به یاری او رفت و بر خمارویه فائق آمد، سپس آنگاه که ابن ابی الساج والی قنسرین و ابن کنداج والی جزیره و موصل بود میان آن دو جنگی درپیوست و ابن ابی الساج پسر خویش را به گروگان به مصر فرستاده و از خمارویه استمداد کرد و با سپاهی که خمارویه بمدد او فرستاد ابن کنداج را مغلوب و جزیره را مسخر کرد. سپس ابن کنداج به مصر رفت و با خمارویه متفق گشت و در محاربه ای که در حوالی دمشق روی داد ابن ابی الساج مغلوب گردید و بهزیمت تا تکریت برفت. و در آنجا بار دیگر محاربه ای میان او و سپاهیان ابن کنداج و خمارویه روی داد و ابن ابی الساج غالب آمد و تا دمشق خصم مغلوب را دنبال کرد و در آن وقت از خلیفه استمداد جست. و چون از ورود خمارویه با سپاهی بزرگ آگاهی یافت و در خود توان مقاومت ندید در 276 با سپاه خویش به بغداد رفته به خلیفه ملتجی شد و خلیفه او را ولایت آذربایجان داد. وفات او به سال 288 است.