ابله
[اَ لَهْ] (ع ص) خویله. سرسبک. (مهذب الاسماء). کم خرد. گول. دند. کذَر. (فرهنگ اسدی). کانا. نادان. سلیم القلب. سلیم. غدنگ. کاک. فغاک. هزاک. سلیم دل. بی تمیز. ناآگاه. کم عقل. نابخرد. خر. گاو. لهنه. دنگل. ریش گاو. پپه. پخمه. چُلمن. گاوریش. کون خر. بی مغز. کمله. کالوس. کالیوه. دنگ. لاده. غت. غتفره. غدفره. غراچه :
ابله و فرزانه را فرجام خاک
جایگاه هر دو اندر یک مغاک.رودکی.
چنانکه اشتر ابله سوی کنام شده
ز مکر روبه و زاغ و ز گرگ بی خبرا.
رودکی.
که این مرد ابله بماند بجای
هر آنگه که بیند کسی در سرای.فردوسی.
هر آنکس که دل بندد اندر جهان
هشیوار خوانَدْش از ابلهان.فردوسی.
بدو گفت با دانشی پارسا
که گردد بر او ابلهی پادشا.فردوسی.
منوچهر خندید و گفت آنگهی
که چونین نگوید مگر ابلهی.فردوسی.
بشنو از هرکه بود پند و بدان بازمشو
که چو من بنده بود ابله و با قلب سلیم.
ابوحنیفهء اسکافی.
همانا که چون تو فزاک آمدم
وگر چون تو ابله فغاک آمدم.اسدی.
ای دهن بازکرده ابله وار
سخنان گفته همچو وغوغ چغز.نجیبی.
هرکه جفا جوید بر خویشتن
چشم که دارد مگر ابله، وفاش.ناصرخسرو.
بشاه ار مرا دشمن اندرسپرد
نکو دید خود را و ابله نبود.مسعودسعد.
کند ار عاقلت بحق در خشم
به از آن کت ببندد ابله چشم.سنائی.
گفتش ای ابلهِ کذی و کذی
ای ترا سال و ماه جهل غذی.سنائی.
هرکه ابله تر بود بخویشتن نیکوگمان تر باشد. (کلیله و دمنه).
بس کهترطبع و ابله اندیشه
کو کرد سفر حکیم و مهتر شد.
علی شطرنجی.
مهر ابله مهر خرس آمد یقین
کین او مهر است و مهر اوست کین.مولوی.
چون قضا آید طبیب ابله شود
وآن دوا در نفع هم گمره شود.مولوی.
دوستی ابله بتر از دشمنیست
او بهر حیله که دانی راندنیست.مولوی.
ابلهان گفتند مردی بیش نیست
وای آن کو عاقبت اندیش نیست.مولوی.
هرکه بالاتر رود ابله تر است
کاستخوان او بتر خواهد شکست.مولوی.
پس جواب او سکوت است و سکون
هست با ابله سخن گفتن جنون.مولوی.
ابلهان گفتند مجنون را ز جهل
حسن لیلی نیست چندان هست سهل.
مولوی.
ابلهی را دیدم سمین خلعتی ثمین در بر. (گلستان).
کیمیاگر به غصه مرده و رنج
ابله اندر خرابه یافته گنج.سعدی.
ابلهی مروزی به شهر هری
سوی بازار برد لاشه خری.مجد خوافی.
و در عربی کلمات ذیل را مرادف ابله آرند: احمق. اخرق. ارعل. اعفک. انوک. اوره. اولق. باعک. خرقاء. ردیغ. رطوم. رطیط. سخیف العقل. ضفن. ضفیط. غمر. غبی. فقفاق. مجل. مفرّغ. هبنق. هُجع. هدان. هزیع. هیرع. یهفوف. مؤنث: بَلْهاء. ج، بُله.
- امثال: ابلهی گفت و ابلهی باور کرد.
جواب ابلهان خاموشی است.
ابله و فرزانه را فرجام خاک
جایگاه هر دو اندر یک مغاک.رودکی.
چنانکه اشتر ابله سوی کنام شده
ز مکر روبه و زاغ و ز گرگ بی خبرا.
رودکی.
که این مرد ابله بماند بجای
هر آنگه که بیند کسی در سرای.فردوسی.
هر آنکس که دل بندد اندر جهان
هشیوار خوانَدْش از ابلهان.فردوسی.
بدو گفت با دانشی پارسا
که گردد بر او ابلهی پادشا.فردوسی.
منوچهر خندید و گفت آنگهی
که چونین نگوید مگر ابلهی.فردوسی.
بشنو از هرکه بود پند و بدان بازمشو
که چو من بنده بود ابله و با قلب سلیم.
ابوحنیفهء اسکافی.
همانا که چون تو فزاک آمدم
وگر چون تو ابله فغاک آمدم.اسدی.
ای دهن بازکرده ابله وار
سخنان گفته همچو وغوغ چغز.نجیبی.
هرکه جفا جوید بر خویشتن
چشم که دارد مگر ابله، وفاش.ناصرخسرو.
بشاه ار مرا دشمن اندرسپرد
نکو دید خود را و ابله نبود.مسعودسعد.
کند ار عاقلت بحق در خشم
به از آن کت ببندد ابله چشم.سنائی.
گفتش ای ابلهِ کذی و کذی
ای ترا سال و ماه جهل غذی.سنائی.
هرکه ابله تر بود بخویشتن نیکوگمان تر باشد. (کلیله و دمنه).
بس کهترطبع و ابله اندیشه
کو کرد سفر حکیم و مهتر شد.
علی شطرنجی.
مهر ابله مهر خرس آمد یقین
کین او مهر است و مهر اوست کین.مولوی.
چون قضا آید طبیب ابله شود
وآن دوا در نفع هم گمره شود.مولوی.
دوستی ابله بتر از دشمنیست
او بهر حیله که دانی راندنیست.مولوی.
ابلهان گفتند مردی بیش نیست
وای آن کو عاقبت اندیش نیست.مولوی.
هرکه بالاتر رود ابله تر است
کاستخوان او بتر خواهد شکست.مولوی.
پس جواب او سکوت است و سکون
هست با ابله سخن گفتن جنون.مولوی.
ابلهان گفتند مجنون را ز جهل
حسن لیلی نیست چندان هست سهل.
مولوی.
ابلهی را دیدم سمین خلعتی ثمین در بر. (گلستان).
کیمیاگر به غصه مرده و رنج
ابله اندر خرابه یافته گنج.سعدی.
ابلهی مروزی به شهر هری
سوی بازار برد لاشه خری.مجد خوافی.
و در عربی کلمات ذیل را مرادف ابله آرند: احمق. اخرق. ارعل. اعفک. انوک. اوره. اولق. باعک. خرقاء. ردیغ. رطوم. رطیط. سخیف العقل. ضفن. ضفیط. غمر. غبی. فقفاق. مجل. مفرّغ. هبنق. هُجع. هدان. هزیع. هیرع. یهفوف. مؤنث: بَلْهاء. ج، بُله.
- امثال: ابلهی گفت و ابلهی باور کرد.
جواب ابلهان خاموشی است.
قافیه‌یاب برای اندروید
با خرید نسخه اندرویدی قافیه‌یاب از فروشگاه‌های زیر از این پروژه حمایت کنید:
ما را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید
نرم‌افزار فرهنگ عروضی
گنجور
گنجور مجموعه‌ای ارزشمند از سروده‌ها و سخن‌رانی‌های شاعران پارسی‌گوی است که به صورت رایگان در اختیار همگان قرار گرفته است. برای مشاهده وب‌سایت گنجور اینجا کلیک کنید.
دریای سخن
نرم‌افزار دریای سخن کتابخانه‌ای بزرگ و ارزشمند از اشعار و سخنان شاعران گرانقدر ادب فارسی است که به حضور دوستداران شعر و ادب تقدیم می‌داریم.