اغلب

[اَ لَ] (اِخ) بنو...، سلسله ای از حکمرانان افریقا در زمان خلافت عباسیان بودند که بر تونس و مراکش و صفحات دیگر حکومت میکردند و دارالملک آنان شهر قیروان بوده است. (از نزهه القلوب ج 3 ص 271). نام دولتی است که تابع دولت عباسی بودند و در افریقیه حکومت داشتند. ابراهیم بن اغلب بن سالم در سال 184 ه . ق. این دولت را تأسیس کرد. وی با یاری ابومسلم خراسانی علیه دولت اموی قیام کرد و در انتقال خلافت به عباسیان کوشش نمود و در نتیجه همراه محمد بن اشعث مأمور فتح دو قطعه از افریقیه یعنی تونس و طرابلس شد. در زمان منصوربن اشعث از افریقا بیرون آمد و در تاریخ 148 ه . ق. حکمرانی آنجا از طرف خلیفه به وی عطا شد و سپس آن اغلب به قتل رسید و هارون الرشید، ابراهیم پسر اغلب را بجای او بحکمرانی آنجا منصوب کرد. وی قسمتی از حوالی و اطراف را منظم کرده و دولت نیم مستقلی تشکیل داد و 12 سال فرمانروایی کرد و پس از او فرزندانش به ارث حکومت آنجا را در دست داشتند و حکومت آنان 112 سال ادامه یافت تا سرانجام کشور اینان در ضبط ملوک فاطمیه درآمد و دولت بنی اغلب به سال 296 ه . ق. منقرض گردید.
قلمرو این دولت ابتدا شامل تونس و طرابلس غرب بود و بعدها جزیرهء سیسیل را فتح کرده و جزء قلمرو حکومت خود ساختند. پایتخت این سلسله شهر قیروان بود و یازده تن از این سلسله حکمرانی کردند. اسامی حکمرانان با تاریخ جلوس آنها از این قرار است:
1- ابراهیم بن اغلب در تاریخ 184 ه . ق. 2- ابوالعباس عبدالله بن ابراهیم در تاریخ 196 ه . ق. 3- زیاده اللهبن ابراهیم در تاریخ 201 ه . ق. 4- ابوعقال اغلب بن ابراهیم در تاریخ 223 ه . ق. 5- ابن العباس محمد بن اغلب در تاریخ 226 ه . ق. 6- ابوابراهیم احمدبن محمد در تاریخ 242 ه . ق. 7- زیاده الله اصغربن احمد در تاریخ 249 ه . ق. 8- ابوالغرانیق بن احمد در تاریخ 250 ه . ق. 9- ابراهیم بن احمد در تاریخ 261 ه . ق. 10- ابوالعباس عبدالله بن ابراهیم در تاریخ 279 ه . ق. 11- ابومضر زیاده اللهبن عبدالله در تاریخ 290 ه . ق. (از قاموس الاعلام ترکی). و رجوع به تاریخ گزیده صص 340 - 510 شود.