یونس

[نُ] (اِخ) ابن عبدالرحمان قمی. از مشهورترین محدثان شیعی مذهب است. وی بارها به ایفای اعمال حج و عمره موفق گردید و به سال 208 ه . ق. در مدینهء منوره درگذشت. گویند به دست خود 1000 جلد کتاب نوشته است که مهم ترین آنها: علل الحدیث، اختلاف الحدیث، الجامع الکبیر است. (از قاموس الاعلام ترکی). و ابن الندیم می نویسد: وی از اصحاب موسی بن جعفر علیه السلام و از موالی آل یقطین بود. علامهء زمان خویش به شمار می رفت و صاحب تصنیفات بسیار دربارهء مذهب شیعه بود. از جملهء کتب اوست: کتاب علل الاحادیث. کتاب الصلاه. کتاب الصیام. کتاب الزکاه. کتاب الوصایا و الفرائض. کتاب جامع الاَثار. کتاب البداء. (از ابن الندیم). مرحوم اقبال آشتیانی می نویسد: یونس بن عبدالرحمان از بزرگترین رجال شیعه و از مصنفان مشهور این طایفه است که در عهد خلافت هشام بن عبدالملک (105-125 ه . ق.) تولد یافته و از معاصران حضرت صادق و امام موسی کاظم و از وکلا و خواص امام علی بن موسی الرضا بوده و قریب به سی کتاب در مواضیع مختلف از جمله در باب امامت و رد بر غُلات تألیف داشته و او را شیعه در آن عصر مانند سلمان فارسی در عصر حضرت رسول می شمردند. یونس بن عبدالرحمان و اصحاب او یعنی یونسیه را هم مخالفین شیعه از مشبهه می شمارند. (از خاندان نوبختی ص82). و رجوع به الفرق بین الفرق صص52-53 و مقالات اشعری ص35 و ابن ابی الحدید ج1 ص295 و رجال کشی صص301-311 و رجال طوسی صص311-312 شود.