یوسف

[سُ] (اِخ) ابن محمد (فخرالدین)بن عمر (صدرالدین)بن علی بن محمد بن حمویه جوینی، مکنی به ابوالمظفر. از امرا و بزرگان ادب و از مردم جوین نیشابور بود. خانواده اش پس از نیمهء دوم قرن پنجم در شام و مصر سکونت داشتند و او به سال 582 ه . ق. در دمشق به دنیا آمد و در آنجا به تحصیل پرداخت. مردی سخت محتشم، بزرگوار، عالیقدر، خردمند، مدبر، باهوش، شجاع، بخشنده و دانشمند بود. از سال 624 تا 635 ه . ق. ملک کامل محمد بن محمد را خدمت کرد. سلطان نجم الدین از سال 640 تا 643 ه . ق. او را زندانی ساخت و سخت آزارش داد، ولی پس از چندی وی را آزاد کرد و با صله و نواخت به سرکردگی سپاه برگزید. با مرگ نجم الدین و تسلط فرنگ بر دمیاط به تدبیر ملک و فرماندهی سپاه پرداخت. به سال 647 ه . ق. به قتل رسید. کتاب «تقویم الندیم و عقبی النعیم المقیم» را به سبک «مقامات» نوشته که قدیمترین نسخهء آن در الازهر موجود است. دیوان شعر او نیز باقی است. (از اعلام زرکلی).