یکرنگ

[یَ / یِ رَ] (ص مرکب) دارای یک رنگ. ضد رنگارنگ. (ناظم الاطباء). به لون واحد. (یادداشت مؤلف). که رنگ واحد دارد. مقابل دورنگ : از این ناحیت [ دیلمان ]جامه های ابریشم خیزد یکرنگ و باریک. (حدودالعالم).
به نزد من آمد کمربسته روزی
یکی صدره پوشیده یکرنگ اخضر.
ابوسرانه امین درودگر.
- یکرنگ کردن؛ اصمات. (تاج المصادر بیهقی). به رنگ واحد درآوردن. همرنگ کردن.
- || موافق و متحد کردن.
- یکرنگ گشتن؛ همرنگ شدن. به رنگ واحد درآمدن :
جامهء صدرنگ از آن خُمّ صفا
ساده و یکرنگ گشتی چون ضیا.مولوی.
صبغه الله چیست رنگ خُمّ هو
پیسه ها یکرنگ گردند اندر او.مولوی.
|| کنایه از مردم صادق العقیده است که یار بی نفاق و دوست بی ریا باشد. (برهان) (آنندراج). بی ریا. صمیمی. مخلص. پاکدل. درست منش. یک جهت. که نفاق ندارد. (یادداشت مؤلف) :
به بوی دل یار یکرنگ بود
به منزل دورنگی که من داشتم.خاقانی.
چون تو یکرنگی به دل گر رنگ رنگ آید لباس
چه عجب چون عیسی دل بر درت دارد مکان.
خاقانی.
چو یکرنگ خواهی که باشد پسر
چو دل باش یک مادر و یک پدر.نظامی.
آتش عشق و محبت برفروز
تا بسوزد هرکه او یکرنگ نیست.
عطار.
آنان که این لباس دعوی نپوشیده اند و یک رنگ اند و خویشتن را از دیگران امتیازی ننهاده و اندیشهء تمکین و سروری و زهد و مستوری ندارند کس را بر ایشان اعتراضی نیست. (تاریخ غازانی ص197).
بر در میخانه رفتن کار یکرنگان بود
خودفروشان را به کوی می فروشان راه نیست.
حافظ.
غلام همت دردی کشان یکرنگم
نه آن گروه که ازرق لباس و دل سیهند.
حافظ.
پیر گلرنگ(1) من اندر حق ازرق پوشان
رخصت خبث نداد ارنه حکایتها بود.حافظ.
- یکرنگ شدن؛ به یک رنگ بودن. صمیمی شدن :
یکرنگ شویم تا نماند
این خرقهء سترپوش زنار.سعدی.
سعدی همه روزه عشق می باز
تا در دو جهان شوی به یکرنگ.سعدی.
|| (اِ مرکب) گلگونه. (فرهنگ اسدی) :
آراسته گشته ست ز تو چهرهء خوبی
چون چهرهء دوشیزه به یکرنگ و به گلنار.
خسروی (از فرهنگ اسدی).
(1) - چنین است در نسخهء چ قزوینی لکن بی شک اصل آن یکرنگ بوده و غلط از کاتب است. (از یادداشت مؤلف).