وکیل دریا

[وَ لِ دَرْ] (ترکیب اضافی، اِ مرکب) مرغی است افسانه ای که آن را طیطو هم گویند. سیمرغ دریا. در کلیله چ 1 قریب ص102، 103 و چ مینوی ص110 وکیل دریا آمده و در همان داستان از او به سیمرغ تعبیر شده است. در کلیلهء عربی ابن مقفع چ مرصفی چ 5 ص227 وکیل البحر و در حاشیه وکیل البحر و فی بعض النسخ الموکل بالبحر و در چ اب لویس ص107 الموکل بالبحر (دو جا) آمده است و از سیاق مثل چنین به دست می آید که حیوانی است دریائی یا افسانه ای که وجود خارجی ندارد. وکیل هم در این ترکیب به معنی موکل و مظهر و سمبول است. رودکی هم در کلیله و دمنهء منظوم گفته :
پادشا سیمرغ دریا را ببرد
خانه (خایه) و بچه بدان تیتو سپرد.
سیمرغ معروف هم در روایات زردشتی در میان دریا جای دارد. در «رشن یشت» بند 17 آمده: و اگر هم تو ای رشن پاک در بالای درخت سئنه [ سیمرغ ] باشی در میان دریای فراخکرت [ آن درختی که ] داروهای نیک در بر دارد و دارای داروهای درست و درمان بخش است (درختی که) «همه را درمان بخش» نام دارد و در آن تخمهای همهء گیاهان نهاده شده ما تو را به یاری میخوانیم. دریای فراخکرت را برخی دریای خزر و بعضی دریای عمان دانسته اند. در فرهنگهای پارسی و اشعار قدماء «سیرنگ» به معنی سیمرغ آمده، بیت ذیل از فردوسی در دست است:
از آنجایگه بازگشتن نمود
که نزدیک دریای سیرنگ بود.
دریای سیرنگ ممکن است به دو معنی گرفته شود: 1- دریایی که سیمرغ در آن میزیست. 2- دریای موسوم به سیرنگ. به هرحال در این بیت تأثیر روایت کهن سال اوستا (مبنی بر زیستن سیمرغ در دریا) هویداست. (فرهنگ فارسی معین).