هیبت

[هَ بَ] (ع اِ) هیبه. ترس و بیم. (منتهی الارب) (آنندراج) :
صورت خشمت ار ز هیبت خویش
ذره ای را به خاک بنماید
خاک دریا شود بسوزد آب
بفسرد آفتاب و بشجاید.دقیقی.
کجا حملهء او بود چه کوهی چه مصافی
کجا هیبت او بود چه شیری چه شکالی.
فرخی.
ربود هیبت او از تن سپهر کجی
ببرد خنجر او از سر زمانه خمار.
مسعودسعد.
اندر جهان ز هیبت تیر و کمان تو
چون تیر گشت راست بسی کار چون کمان.
امیرمعزی.
گر فتد ذره ای از خشم تو بر اوج سپهر
گردد از هیبت تو شیر سپهر اندر تب.
سنایی.
هیبت او کوه را بند کمر درشکست
صولت او چرخ را سقف گهر درشکست.
خاقانی.
چه دریایی است این کز هیبت آن
جهان هر ساعتی رنگ دگر شد.عطار.
هیبتی زان خفته آمد بر رسول
حالتی خوش کرده بر جانش نزول.مولوی.
- هیبت انگیز:خطی دید از سواد هیبت انگیز
نوشته از محمد سوی پرویز.نظامی.
- هیبت نمودن:به هولش بپرسید و هیبت نمود
که مرگ منت خواستن از چه بود.سعدی.
|| شکوه :
به فرّ و هیبت شمشیر تو قرار گرفت
زمانه ای که پرآشوب بود پالاپال.دقیقی.
مرغ با هیبت سیمرغ کجا دارد پای.فرخی.
این است همان صفه کز هیبت آن بردی
بر شیر فلک حمله شیر تن شادروان.
خاقانی.
تواضع گرچه محمود است و فضل بیکران دارد
نشاید کرد بیش از حد که هیبت را زیان دارد.
سعدی.
- باهیبت؛ باشکوه. با ابهت و جلال :
تهیدست باهیبت و نام و ننگ
زن زشتروی نکوچادر است.سعدی.
- هیبت بردن؛ شکوه بردن :
اگر عالمی هیبت خود مبر
وگر جاهلی پردهء خود مدر.سعدی.
- هیبت نهادن؛ : و سبب قتل اپرویز آن بود کی پیوسته بدخویی کردی و بزرگان را هیبتی ننهادی. (فارسنامهء ابن بلخی).
|| (اصطلاح صوفیه) هیبت و انس دو حالت اند فوق قبض و بسط چنانکه قبض و بسط فوق خوف و رجاءاند پس هیبت مقتضای آن غیبت است و انس را مقتضی صحو است و افاقه. (تعریفات سید جرجانی) (از اقرب الموارد). رجوع به هیبه شود.