اسماعیل

[اِ] (اِخ) ابن یسار ملقب به نسائی. متوفی 130 ه . ق. شاعر است. اصل او از اسرای ایرانی است و بشعوبیت و شدت تعصب به ایرانیت شهرت دارد. وی در شعر خویش به ایرانیت افتخار میکرد و ایرانیان را بر عرب رجحان میداد. وی از موالی بنی تیم بن مره (تیم قریش) بود و به آل الزبیر پیوست و چون خلافت به عبدالملکبن روان رسید، اسماعیل با عروه بن الزبیر بوفد نزد او شد و او را مدح گفت و خلفای بعد ازو را که نیز از فرزندان وی بودند بستود و عمری طویل یافت و آخر ایام بنی امیه را درک کرد ولی دولت عباسی را ادراک نکرد و اصواتی از او در اغانی آمده است. (اعلام زرکلی ج1 ص116). و رجوع بقاموس الاعلام ترکی شود. و از اشعار ذیل مستفاد میشود که وی ایرانی الاصل است:
رب خال متوج لی و عم
ماجد مجتدی کریم النصاب
انما سمی الفوارس بالفر-
س مضاهاه رفعه الانساب
فاترکی الفخر یا امام علینا
و اترکی الجور و انطقی بالصواب
و اسألی ان جهلت عنا و عنکم
کیف کنا فی سالف الاحقاب
اذ نُرَبّی بناتنا و تُدَسّو-
ن سفاهاً بناتکم فی التراب.
و نیز او راست:
اصلی کریم و مجدی لایقاس به
و لی لسان کحدالسیف مسموم
احمی به مجد اقوام ذوی حسب
من کل قوم بتاج الملک معموم
جحاجح ساده بلج مرازبه
جرد عتاق مسامیح مطاعیم
من مثل کسری و سابورالجنود معا
و الهرمزان لفخر او لتعظیم
اسدالکتائب یوم الروع ان زحفوا
و هم اذلوا ملوک الترک و الروم
یمشون فی حلق الماذی سابغه
مشی الضراغمه الاسد اللهامیم
هناک ان تسألی تنبی بأنّ لنا
جرثومه قهرت عزالجراثیم.
(از جزء رابع اغانی).
و رجوع به امثال و حکم دهخدا صص1546-1547 شود.