نیفه

[فَ / فِ] (اِ) بندکش ازار (غیاث اللغات)( 1) موضع گذرانیدن بند ازار و شلوار (برهان قاطع) جای بند گذراندن ازار و شلوار (از رشیدی) (انجمن آرا) (از جهانگیری) (از آنندراج) آنچه ازاربند از آن گذرانند (فرهنگ خطی) آن موضع ازار که ازاربند از آن گذرانند (سروری) چژه (ناظم الاطباء) لیفه آنجای شلوار که بند در آن دوانند حزه حجزه حبکه (یادداشت مؤلف) : هست پیراهنی و شلواری نیست بر هر دو نیفه و تیریزمسعودسعد بی منع و جگر برون ز شلوار کونی است ز پاچه تا به نیفهانوری دامن از ساق بلورین به گریبان برکش نیفه از گنبد سیمن به سوی پایچه آر سوزنی ای بس کسا که از پی این زیردامنی نیفه فروکشیده و برچیده دامنندسوزنی آنکه سر از نیفه برسپوخت چو برخاست خفت و سر از پاژه ازار فروماندسوزنی مانند بند شلوار به نیفه رفتن وجهی ندارد (نظام قاری ص 131 ) شلوار تو که گنج روان باشد ای غلام از پاچه تا به نیفه بود پر ز مشک خام ؟ (از سروری||) بند ازار و شلوار( 2) (جهانگیری) (برهان قاطع) (انجمن آرا) (از رشیدی) : همچون طناب تافته چون میخ کوفته چون خیمه سال و مه زده چون نیفه بسته باد کمال اسماعیل (از رشیدی) مرد دم از شهوت آماده زد زن گره نیفه نر و ماده زد امیرخسرو (از رشیدی ||) پوستین (انجمن آرا) (غیاث اللغات) (برهان قاطع)( 3) (از جهانگیری) (سروری) پوستینی که از پوست حوالی ناف روباه سازند و آن بغایت نرم و لطیف باشد (غیاث اللغات از شرح اسکندرنامهء خان آرزو) پوست (جهانگیری) نیفه به معنی مطلق پوستین نیست بلکه به معنی پوستی است که از حوالی ناف روباه و جز آن می گیرند و نرم تر از پوستهای دیگر است (از رشیدی) پوست شکم حیوانات و روباه (ناظم الاطباء) : آهو و روباه در آن مرغزار نافه به گل داده و نیفه به خارنظامی شب چون سر نافه را خراشید بر نیفهء روز مشک پاشیدنظامی پی آهو از چشمه انگیخته چو بر نیفه ها نافه ها ریختهنظامی بنهی همچو نافه نیفه ز دوش وز قبا همچو گل برون آیی امیدی (از سروری ||) نزدیک ناف( 4) (از سروری) : زیور باغ بر آیین عروسان بربست ( نافهء مشک تر از نیفهء بستان بگشاد عمید لوبکی (از سروری ||) بقچه (غیاث اللغات) (برهان قاطع) (فرهنگ فارسی معین)( 5 بوقچهء جامه (سروری) و آن پارچه ای باشد مربع که رخت پوشیدنی و غیره را در آن بندند (برهان قاطع) (از ناظم الاطباء||) پارچهء سفید و کتان اعلا (ناظم الاطباء) - نیفهء روباه، نیفهء روبه؛ پشم روباه که از آن پوستین سازند (آنندراج) پوست نرم زیر شکم روباه پوست روباه : شیر کز مالش عدل تو دباغت یابد گردنش نرم تر از نیفهء روباه شود شرف شفروه آمد و گردش دو سه جولان گرفت نیفهء روباه به دندان گرفتنظامی نیفهء روبه چو پلنگی به زیر نافهء آهو شده زنجیر شیرنظامی خسک و خار صحن بستانش ناف آهو و نیفهء روباهنظیری (از آنندراج) - نیفه سست کردن؛ آماده شدن برای خوردن و استراحت کردن (رشیدی) آمادهء استراحت و خواب شدن (آنندراج) : اجل دامن به کشتن چست کرده زمین نیفه به خوردن سست کرده امیرخسرو (از در نافه برای نسبت « ها » رشیدی) ( 1) - نیفه به معنی بندکش ازار امالهء نافه باشد یعنی چیزی که نسبت به ناف دارد، چه حرف و پوست شکم جانوری » : است (از غیاث اللغات) ( 2) - نیز رجوع به شواهد ذیل معنی اول شود ( 3) - عبارت برهان قاطع این است نیز هست و پوستین را نیز گفته اند چه نیفهء روباه به معنی پوستین روباه باشد و به معنی روباه نیز آمده است چنانکه نیفه پوستین 4) - بعضی بر آنند که نیفه به معنی نزدیک ناف باشد چه آن در کمال نرمی و نازکی باشد ) « گفته اند و از آن روباه خواسته اند (سروری) ( 5) - جگر سوخته در نیفه که این نافهء مشک سرب در گوشهء رومال که این نقرهء خام وحشی (از فرهنگ فارسی معین).