اسماعیل

[اِ] (اِخ) ابن عبدالله بن جعفر طیاربن ابی طالب. ملقب به زاهد. شیخ طوسی در رجال او را یک مرتبه از اصحاب سجاد (ع) و تابعی شمرده گوید از پدر خویش روایت میکرد، و یک بار از اصحاب باقر (ع) و مدنی خوانده، بار سوم او را از اصحاب صادق (ع) شمرده است. هنگامی که محمد بن عبدالله بن حسن مثنی ضدّ عباسیان بسال 145 ه . ق. با همکاری فرزندان امام حسن قیام کرد و بنی الحسین با وی مخالفت کردند، صاحب ترجمه از همکاری با بنی الحسن خودداری کرد و بهمین سبب بنی الحسن او را به زندان افکندند و در حال پیری که از یک چشم نابینا و از دو پا مفلوج بود او را بکشتند. و در حدیثی که بنی الحسین بنفع خود و ضدّ بنی الحسن نقل کرده اند از اسماعیل ستایش بسیار شده و او را مظلوم و قتیل بنی اخیه لقب داده اند و این کلمهء «بنی اخیه» در نسخهء چاپی عمده الطالب (تألیف قرن نهم هجری) به کلمهء «بنی امیه» تصحیف شده است.
در کتب انساب برای عبدالله بن جعفر فرزندی جز این اسماعیل یاد نشده ولیکن در زیارتنامه های «ناحیهء مقدسه» و «زیارت اول رجب» دو تن از کشتگان روز عاشورا بنام محمد و عون بن عبدالله بن جعفر آمده و بنابراین این دو تن برادران اسماعیل خواهند بود، ولی این صحیح نیست، چه صاحب عمده الطالب عون و محمد اصغر را دو فرزند جعفر دانسته که در رکاب پسر عم خود حسین (ع) شهید شدند. ولیکن مقاتل نویسان این دو تن را فرزندان زینب بنت علی (ع) و عبدالله بن جعفر طیار شمرده اند. رجوع به تنقیح المقال ج 1 ص 138 و 139 و رجوع به فهرست عیون الاخبار و فهرست عقدالفرید شود.