ندب

[نَ دَ] (اِ) داو کشیدن بر هفت باشد در بازی نرد، و آن را به عربی عذرا خوانند، و چون از هفت بگذرد و به یازده رسد آن را تمامی ندب و داوفره گویند و به عربی وامق خوانند، و چون بر هفده رسد آن را دست خون گویند و اگر از دست خون بگذرد حکم اول پیدا کند، چه داو بر هژده نمیباشد (برهان قاطع) (آنندراج) (از جهانگیری) (از فرهنگ نظام) (از انجمن آرا) ندب افزونی کردن بازی نرد است وقتی که بازی چرب شود و مرتبه هفت رسد و چون از هفت به یازده رسد نهایت که افزونی بازی است گویند که فرد برد و آن را تمامی ندب نامند و آنکه پی درپی یازده ندب برد گویند که عذرا برد (غیاث اللغات) : ندبی ملک سپاهان را بازید و ببرد روم را مانده ست اکنون که ببازد ندبی منوچهری گه دست یازیدم همی زلفش طرازیدم همی گه نرد بازیدم همی یک بوسه بود و دو ندب سنایی کعبتین از رخ و از پیل ندانم به صفت نردبازیّ و شطرنج ندانم ز ندبسنایی با تو بر روی بساط انبساط نرد طیبت باخت خادم یک ندبسوزنی همه در ششدر عجزند تو را داو به هفت ضربه بستان و بزن زآنکه تمامی ندب است انوری روز و شب جز سبب رأفت و انصاف مباش سال و مه جز ندب دولت و اقبال مباز انوری خاقانی اولین ندب از نرد عشق او در ششدر اوفتاد که مهره گذر نداشت خاقانی در گرو نرد عشق دین و دلی داشتم در سه ندب دست خون هر دو نگارم ببرد خاقانی نراد گفت بنشین تا یک ندب نرد بازیم (سندبادنامه ص 304 ) من با همین مرد یک ندب نرد باختم به شرط آنک اگر او برد هرچه خواهد بدهم و اگر من برم هرچه فرمایم بکند (سندبادنامه ص 310 ) شادمانه گهی به دختر کُرد به سه نرد از جهان ندب می بردنظامی از شش زدن حروف نامش بر نرد شده ندب تمامشنظامی پاکبازان طریقت را صفت دانی که چیست بر بساط نرد عشق اول ندب جان باختن سعدی.