نارسیس

(اِخ)( 1) شخصیت افسانه ای است مربوط به میتولوژی یونان که به جهت زیبائی خیره کننده اش شهرت دارد نام اصلی نارسیس بئوتیون تسپی( 2) است و آورده اند که پدرش رودخانهء سفیز( 3) و مادرش یک پری به نام لیریوپ( 4) بوده است نارسیس با زیبائی بی نظیر خود دل از همه می ربود و در برابر اظهار محبت دختران زیبا آنها را تحقیر می کرد و به عاشقان سرگرانی ها داشت قربانیان نارسیس از جور او به درگاه خدایان نالیدند و او دچار خشم خدایان شد، یک روز هنگام شکار نارسیس به کنار چشمه ای برای خوردن آب دراز کشید در این حال تصویر خود را در آب دیده و شیفتهء آن شد و به حال جذبه افتاد در همان حال تلاش کرد که تصویر خود را از آب بگیرد ولی کوشش او به هدر رفت و وقتی که نومید شد چنان ضربه ای به خود زد که بی درنگ جان سپرد او پس از مرگ به گل نرگس تبدیل شد و از آن زمان گل نرگس به عنوان مظهر نارسیس درآمد مؤلف فرهنگ اساطیر یونان و روم آرد: نارسیس، جوان زیبائی بود که عشق را خرد و ناچیز می شمرد، سرگذشت او به وسیلهء نویسندگان در یکی از آثار خود( 5) از او نقل کرده طبق این « اووید » مختلف، با اختلافاتی نقل شده است و معروفتر از همه شرحی است که روایت وی پسر خدای سفیز( 6) و الاهه ای به نام لیریوپه( 7) است در موقع تولد او، پدر و مادرش آیندهء وی را از تیرزیاس( 8) جویا چون نارسیس به سن رشد رسید مورد علاقهء « کودک عمر زیادی خواهد کرد اگر به خود نگاه نکند » : شدند و او جواب داد که جمع زیادی از دختران و الاهه ها قرار گرفت، منتهی وی به این مطالب توجهی نشان نمی داد عاقبت اکو( 9)یکی از الاهه ها عاشق از شدت یأس منزوی گشت و به حدی ضعیف وناتوان شد که از « اکو » ، او شد ولی او هم مانند دیگران مورد بی اعتنائی قرار گرفت ( او جز صدای نالانی، اثری نماند دخترانی که مورد تحقیر نارسیس قرار گرفته بودند تنبیه او را از خدایان خواستند نمزیس( 10 صدای آنها را شنید و مقدمات را طوری فراهم ساخت، که یک روز بسیار گرم، نارسیس پس از انجام شکار مجبور شد برای رفع عطش از چشمه ای استفاده کند در آنجا وی عکس خود را دید و خود عاشق خود شد وی که ازآن پس به دنیا بی اعتنا بود روی تصویر خود چندان خم شد که پس از اندک زمانی جان سپرد وی در ستیکس( 11 ) هم به فکر تشخیص چهره های زیبا بود در مکانی که وی جان داد گلی روئید که آن را نارسیس نام نهادند روایت معروف در بئوسی با آنچه گفته شد تفاوت داشت در آنجا عقیده بر این بود که نارسیس یکی از اهالی شهر تسپی( 12 )نزدیک هلیکن( 13 ) بود، وی جوانی بسیار زیبا بود و لذتهای عشق را حقیر می شمرد مرد جوانی موسوم به آمینیاس( 14 ) او را دوست می داشت ولی نارسیس به وی توجهی نمی کرد نارسیس او را همیشه طرد می کرد و بالاخره شمشیری را به عنوان هدیه برای وی فرستاد آمینیاس برای اظهار اطاعت با همان شمشیر خود را در مقابل خانهء نارسیس کشت و در حال مرگ مجازات و عذاب آن بی رحم را از خدایان خواست یک روز که نارسیس در چشمه ای جمال خود را دید اسیر زیبائی خود شد و چون ازین مطلب رنج می برد خود را کشت اهالی شهر تسپی برای عشق که این حکایت جلوهء قدرت او بود مراسم احترامی به جا می آوردند در محلی که او خودکشی کرده و علفها از خون او سیراب شده بود گلی به نام نرگس روئید بوزانیاس چنین نقل می کند که نارسیس خواهر توأمی داشت که فوق العاده شبیه وی بود و هر دو زیبا بودند دختر جوان مرد و نارسیس که از جان و دل او را می خواست غمگین شد، یک روز نارسیس چهرهء خود را در آب دید ابتدا به گمان اینکه خواهر خود را دیده تسلی یافت و بعدها با آنکه حقیقت را دریافته بود بازهم برای تسکین خاطر معمو به صورت خود در آب می نگریست و این مطلب به عقیدهء پوزانیاس موجب رواج عقیده ای که پیشتر به آن اشاره کردیم شد البته این تفسیر برای آن بوده است که به افسانهء نارسیس صورت واقع و معقولی داده شود بنا بروایت دیگر: نارسیس از اهالی ارتری( 15 ) واقع در بود که بدست مردی بنام اپوپس( 16 ) کشته شد و از خون او گلی به نام نرگس( 17 ) روئید (از فرهنگ اساطیر یونان و روم « اوبه » ص 605 ||) در ادبیات مجازاً به مردی می گویند که به زیبائی خود شیفته باشد مجسمه های زیادی به نام نارسیس ساخته شده که مشهورترین آنها یک مجسمه برنزی است در ناپل همچنین تابلوهای زیادی از روی این افسانه رسم شده که مشهورتر از همه Narcisse (2) - Beotion de Thespies (3) - Cephise (4) - - ( تابلوی نقاش معروف کورتوا( 18 ) است ( 1 Liriope (5) - Metamorphoee (6) - Cephise (7) - Liriope (8) - Tiresias (9) - Echo (10) - Nemesis (11) - Styx (12) - Thespies (13) - Helicon (14) - Ameinias (15) - Eretrie (16) - می گویند که از اسم نارسیس زیبای رومی Narkissos گل نرگس را در زبان یونانی نارسیکوس - (Epops, Eupo (17 - ( می نامند که از زبان یونانی گرفته شده است ( 18 Narcisse افسانه ای گرفته شده و در زبان فرانسه هم گل نرگس را نارسیس Courtois.