نادان

(نف مرکب)( 1) جاهل ضد دانا (حاشیهء برهان قاطع) جاهل بی علم بی وقوف بی عقل احمق گول بی دانش (ناظم الاطباء) بی دانش که لفظ دیگرش جاهل است (فرهنگ نظام) ضد دانا و آن را به عربی جاهل گویند (آنندراج) (انجمن آرا) مغفل سفیه (منتهی الارب) ابله (بحرالجواهر) ابله کانا جهول غراچه نابخرد بی خبر بلهاء : توانی بر او کار بستن فریب که نادان همه راست بیند وریبابوشکور سخنگوی هر گفتنی را بگفت همه گفت دانا ز نادان نهفتابوشکور گبت نادان بوی نیلوفر بیافت خوبش آمد سوی نیلوفر شتافترودکی همه نیوشهء خواجه به نیکوئی و به صلح همه نیوشهء نادان به جنگ و کار نغام رودکی زه دانا را گویند که داند گفت هیچ نادان را داننده نگوید زهرودکی که دانا ترا دشمن جان بود به از دوست مردی که نادان بودفردوسی چو ارجاسب بشنید زو شاد گشت سر مرد نادان پر از باد گشتفردوسی دگر با خردمند مردم نشین که نادان نباشد بر آئین و دینفردوسی گر تو ای نادان ندانی هر کسی داند که تو نیستی با من بگاه شعر گفتن همنشین منوچهری جمعی نادان ندانند که غوررسی و غایت چنین کارها چیست، چون نادانند معذورانند (تاریخ بیهقی) من از تاریکی کفر به روشنائی بازآمدم به تاریکی بازنروم که نادان و بی خرد باشم (تاریخ بیهقی ص 340 ) هر که از عیب خود نابینا باشد نادان تر مردمان باشد (تاریخ بیهقی ص 339 ) نادان تر مردمان اویی است که دوستی با زنان به درشتی جوید (تاریخ سیستان) عدوی او بود نادان درست است این مثل آری که باشد مردم نادان عدوی مردم دانا قطران بپرهیز از نادانی که خود را دانا شمرد (قابوسنامه) نادان تر از آن مردم نبود که کهتری به مهتری رسیده بیند و همچنان به چشم کهتری بدو نگرد (قابوسنامه) از نادان مغرور اجتناب نما (خواجه عبدالله انصاری) سلام کن ز من ای باد مر خراسان را مر اهل فضل و خرد را نه عام و نادان را ناصرخسرو تا ندانی کار کردن باطل است از بهر آنک کار بر نادان و عاجز بخردان تاوان کنند ناصرخسرو تا اندرو نیاید نادان که من خانه همی نه ازدر نادان کنمناصرخسرو بد دانا ز نیک نادان بهسنائی و اگر نادانی این اشارت را که باز نموده شده است بر هزل حمل کند، مانند کوری بود که احولی را سرزنش کند (کلیله و دمنه) و اگر برین جمله برود همچنان بود که حکایت نادان و گنج (کلیله و دمنه) من آن غافل نادانم که دم گرم تو مرا بر باد سرد نشاند (کلیله و دمنه) گنج دانش تراست خاقانی کار نادان به آب و رنگ چراستخاقانی منکه خاقانیم از خون دل تاجوران میکنم قوت و ندانم چه عجب نادانم خاقانی چه نادان بی عقوبت عاجل از عذاب آجل نترسد (سندبادنامه ص 4) چو نادانی پی دل برگرفتم خمار عاشقی از سرگرفتمنظامی دشمن دانا که غم جان بود بهتر از آن دوست که نادان بودنظامی داد ایشان را جواب آن خوش رسول کای گروه کور و نادان و فضولمولوی گفت من پنداشتم برجاست زور خود بدم از ضعف خود نادان و کورمولوی حرص کور و احمق و نادان کند مرگ را بر احمقان آسان کندمولوی بر مرد نادان نریزم علوم که ضایع شود تخم در شوره بومسعدی گو خداوند عقل و دانش و رای غیبت ما مکن که نادانیمسعدی وگر صد باب حکمت پیش نادان بخوانند آیدش بازیچه در گوشسعدی با نادانان تواضع کردن همچنان است که حنظل را آب دادن چندانکه آب بیشتر یابد بار تلخ تر دهد (تاریخ گزیده) فلک به مردم نادان دهد زمام مراد تو اهل دانش و فضلی، همین گناهت بس حافظ توبه کردم که نبوسم لب ساقی و کنون می گزم لب که چرا گوش به نادان کردم حافظ سخن عشق یکی بود ولی آوردند این سخنها به میان زمرهء نادانی چند حاج ملاهادی - نادان ده مرده گو؛ کنایه از مردم نادان بسیارگوی و پرگوی پریشان گوی و بی فایده و هرزه و لایعنی گوی باشد (برهان قاطع) (از آنندراج) نادانی که سخنان بیهوده و پریشان و بی فایده گوید (شمس اللغات) : حذر کن ز نادان ده مرده گوی چو دانا یکی گوی و پرورده گویسعدی - نادان ساختن تن خود را؛ تجاهل کردن خود را به نادانی زدن خود را نادان نمودن : بی وفائی کنی و نادان سازی تن خویش نیستی ای بت یکباره بدین نادانی منوچهری -امثال: آنچه نادان همه کند ضرر است دشمن دانا به از نادان دوست نادان را بهتر از خاموشی نیست (گلستان) نادان را زنده مدان نادان سخن گوید و دانا قیاس کند نادان عدوی داناست نادان معذور است نادان نه پرسد و نه داند ( 1) - از: جاهل، ضد دانا) : اگر نادان بوحشت سخت گوید ) nadan گیلکی ،a-dan نا (نفی، سلب) + دان (داننده)، پهلوی خردمندش بنرمی دل بجوید گلستان (از حاشیهء ص 2092 برهان چ معین).