اسرائیل

[اِ] (اِخ) اسقف. شاگرد مردی حرانی و او شاگرد مردی از اهل مرو بود. ابن ابی اصیبعه از ابونصر فارابی در ظهور فلسفه آرد: ان امر الفلسفه اشتهر فی ایام الملوک الیونانیین و بعد وفاه ارسطوطالیس بالاسکندریه الی آخر ایام المرأه. و انه لما توفی بقی التعلیم بحاله فیها الی ان ملک ثلاثه عشر ملکاً و توالی فی مده ملکهم من معلمی الفلسفه اثناعشر معلماً. أحدهم المعروف باندرونیقوس و کان آخر هؤلاء الملوک المرأه، فغلبها اوغسطس الملک من أهل رومیه و قتلها و استحوذ علی الملک، فلما استقر له نظر فی خزائن الکتب و صنعها فوجد فیها نسخاً لکتب ارسطوطالیس قد نسخت فی أیامه و أیام ثاوفرسطس و وجد المعلمین و الفلاسفه قد عملوا کتباً فی المعانی التی عمل فیها ارسطو، فأمر أن تنسخ تلک الکتب التی کانت نسخت فی أیام ارسطو و تلامیذه، و ان یکون التعلیم منها، و ان ینصرف عن الباقی. و حکم اندرونیقوس فی تدبیر ذلک و امره ان ینسخ نسخاً یحملها معه الی رومیه و نسخاً یبقیها فی موضع التعلیم بالاسکندریه، و أمره ان یستخلف معلماً یقوم مقامه بالاسکندریه، و یسیر معه الی رومیه، فصار التعلیم فی موضعین و جری الامر علی ذلک الی ان جائت النصرانیه فبطل التعلیم من رومیه و بقی بالاسکندریه الی ان نظر ملک النصرانیه فی ذلک و اجتمعت الاساقفه و تشاوروا فیما یترک من هذا التعلیم و ما یبطل فرأوا ان یعلم من کتب المنطق الی آخر الاشکال الوجودیه و لایعلم ما بعده لانهم رأوا أن فی ذلک ضرراً علی النصرانیه، و ان فیما اطلقوا تعلیمه ما یستعان به علی نصره دینهم فبقی الظاهر من التعلیم هذا المقدار و ما ینظر فیه من الباقی مستور الی ان کان الاسلام بعده بمده طویله، فانتقل التعلیم من الاسکندریه الی انطاکیه و بقی بها زمناً طویلاً الی ان بقی معلم واحد فتعلم منه رجلان و خرجا و معهما الکتب فکان أحدهما من اهل حرّان و الاَخر من اهل مرو فأمّا الذی من اهل مرو فتعلّم منه رجلان احدهما ابراهیم المروزی و الاَخر یوحنابن حیلان و تعلم من الحرانی اسرائیل الاسقف و قویری و سارا الی بغداد، فتشاغل ابراهیم بالدین، و أخذ قویری فی التعلیم و اما یوحنابن حیلان فانه تشاغل أیضاً بدینه و انحدر ابراهیم المروزی الی بغداد فاقام بها و تعلم من المروزی متی بن یونان و کان الذی یتعلم فی ذلک الوقت الی آخر الاشکال الوجودیه. (عیون الانباء ابن ابی اصیبعه ج 2 ص 134 - 135).