منزلگاه

[مَ زِ] (اِ مرکب)(1) کاروانسرا و جایی که در آن مسافر منزل می کند. (ناظم الاطباء). جایی که مسافران و کاروانیان در آن فرودآیند. منزلگه : بیرون از وی منزلگاه کاروان است. (حدود العالم).
ناقه ره می راند بیجا سوی منزلگاه خویش
ساربان در ره حدی می گفت و مجنون می گریست.
خواجه آصفی (از آنندراج).
رجوع به منزلگه شود.
- منزلگاه ساختن؛ منزل کردن. بار و بنه را افکندن اقامت را :
هر کجا خواهد راند چه به دشت و چه به کوه
هر کجا خواهد سازد گذر و منزلگاه.فرخی.
دارالقرار بر اصفهان انداخت و میخ اقامت آنجا کوفته منزلگاه ساخت. (ترجمهء محاسن اصفهان ص19). رجوع به ترکیب «منزل ساختن» و «منزل کردن» ذیل منزل شود.
- منزلگاه ستارگان؛ برج. (ترجمان القرآن).
- منزلگاه کردن؛ منزلگاه ساختن :
هرکجا دیدی آبخورد و گیاه
کردی آنجا دو هفته منزلگاه.نظامی.
رجوع به ترکیب «منزلگاه ساختن» و «منزل کردن» ذیل منزل شود.
|| اقامتگاه. مسکن. مأوی :
یکی را خلد منزلگاه باید
یکی را عالم علوی معسکر.
عنصری (دیوان چ دبیرسیاقی ص41).
تا آنجایگه که منزلگاه عفریت بود بر سر کوهی در دهان غاری وطن گرفته بود. (سندبادنامه ص319). اگر می خواهد به منزلگاه بهایم فرودآید تا هم از ایشان یکی بود. (اخلاق ناصری). || جایگاه. مقر. مستقر :
هر که خواهد تا به منزلگاه وصل او رسد
راه او ناچار بر صفرا و بر سودا بود.
امیر معزی (دیوان چ اقبال ص153).
ور همی دانی که منزلگاه حق جز عرش نیست
پس مهار اشتر کشیدن در بیابان شرط نیست.
سنائی (دیوان چ مصفا ص400).
به همهء قدمها به راه او برفتم تا به قدم دل نرفتم به منزلگاه عزت نرسیدم. (تذکره الاولیاء عطار). رجوع به منزل و منزلگه شود.
(1) - مرکب از منزل + گاه (پسوند مکان). منزل خود اسم مکان است و نیازی به افزودن پسوند مکان ندارد، اما در فارسی به آخر بعضی از اسم مکانهای عربی «گاه» الحاق کنند، نظیر: مقامگاه و... صاحب غیاث آرد: مخفی نماند که منزل خود به معنی جای نزول است لفظ گاه با وی بیکار می نماید لیکن جوابْ آن است که ترکیب منزلگاه به قلب اضافت است که در اصل گاهِ منزل بود و لفظ گاه به معنی مطلق زمین یا مقید ظرفیت مطلقه و منزل به معنی مکان خاص، پس در این صورت اضافت عام به سوی خاص باشد و در کلام فصحا منزلگاه بسیار آمده است. رجوع به بهار عجم شود.