منبع

[مَمْ بَ] (ع اِ) چشمه و این صیغهء اسم ظرف است از نبوع که به معنی برآمدن آب است از زمین. (غیاث) (آنندراج). محل خروج آب. ج، منابع. (از اقرب الموارد). چشمه. سرچشمه. (ناظم الاطباء) : هرند جویی است بر در جرجان که منبع آن از کوههای... منفجر می شود. (ترجمهء تاریخ یمینی نسخهء خطی کتابخانهء لغت نامه ص50). ابتداء توالد و تناسب ایغور در کنار رودخانهء ارقون بوده است که منبع آن از کوهی است که آن را قراقورم خوانند. (جهانگشای جوینی چ قزوینی ج 1 ص39).
پیکان تیر از کف تو منبع زلال
سنگ و کلوخ در نظر توست جام جم.
کمال الدین اسماعیل (دیوان چ حسین بحرالعلومی ص4).
حافظ ار آب حیات ازلی می خواهی
منبعش خاک در خلوت درویشان است.
حافظ.
فرق است آب خضر که ظلمات جای اوست
تا آب ما که منبعش اللهاکبر است.حافظ.
- منبع حیوان؛ چشمه آب حیات :
گیرم احوال دلم دوست رساند بر دوست
وصف شوقم بر آن منبع حیوان که برد.
ابن یمین.
|| مصدر و اصل و بیخ. (ناظم الاطباء). منشأ :امروز مرکز خلافت است و مستقر امامت و منبع ملک. (کلیله و دمنه).
مرتع حلمش چراخواران صورت را ربیع
منبع علمش جزاخواهان معنی را جزا.
سنائی (دیوان چ مصفا ص21).
او جوهری است که منبع او دل است. (چهارمقاله ص14).
خداوندی که در ملکش ز اقبالش ندا آمد
مرو را قبله و قدرت هم او را منبع و مفخر
چه قبله قبلهء حاجت چه قدرت قدرت ایزد
چه منبع منبع احسان چه مفخر مفخر کشور.
عبدالواسع جبلی (دیوان چ صفا ج1 ص139).
فلک ز جود تو سازد لطیفهای وجود
مگر که منبع جود تو مصدر اشیاست.
انوری (دیوان چ مدرس رضوی ص43).
سدهء ساحت تو منبع امن
خانهء دشمن تو معدن ویل.
انوری (ایضاً ص674).
خطهء خراسان در عهد او(1) مقصد جهانیان بود و منشأ علوم و منبع فضایل. (سلجوقنامهء ظهیری ص45).
آنکه چرخش معدن جود و مکارم خوانده است
وآنکه شرعش منبع فضل و فضایل یافته.
جمال الدین عبدالرزاق (دیوان چ وحید دستگردی ص321).
اعنی شروان شرالبقاع و اوحشها بدان مهبط سعداکبر... و منبع معالی اعنی گنجه... (منشآت خاقانی چ محمد روشن ص192). سواد شب حامل انوار ستارگان است. سواد، منبع اسرار ربوبیت است. (منشآت خاقانی ایضاً 210). حضرت او منبع فضایل و منتجع افاضل بود. (ترجمهء تاریخ یمینی چ1 تهران ص337). پر طاوس و بال او آمد و ممات او از منبع حیات پدید گشت. (مرزبان نامه چ قزوینی ص 58). از جستن معایب که نفس آدمی منبع و منشأ آن است زبان کشیده دارند. (مرزبان نامه ایضاً ص123). که مال ترا منبع نفع و ضرر و مطمح خیر و شر دانند. (مرزبان نامه ایضاً ص62). اصناف اضیاف... روی بدان منبع کرم آورده. (لباب الالباب چ نفیسی ص113).
کف تو منبع جود است و زآن کفش خوانند
که بر سرآمدهء هفت بحر اخضر گشت.
کمال الدین اسماعیل (دیوان چ حسین بحرالعلومی ص328).
از حضرت الهی که منبع فیض رحمت و مصدر نور هدایت است توفیق استرشاد می باید خواست. (اخلاق ناصری). دل که معدن حرارت غریزی و منبع حیات آن است... (اخلاق ناصری). پس به حقیقت واضع تساوی و عدالت ناموس الهی است چه منبع وحدت اوست. (اخلاق ناصری). به مطالعهء جلال خیر محض که منبع خیرات آن است مشغول گردد. (اخلاق ناصری).
زآنکه منبع او بده ست این رای را
سر امام آمد همیشه پای را.مولوی.
منبع حکمت شود حکمت طلب
فارغ آید او ز تحصیل و سبب.
مولوی (مثنوی چ رمضانی ص24).
منبع گفتار این سوزی بود
وآن مقلد کهنه آموزی بود.
مولوی (ایضاً ص87).
منشأ ترک ادب وجود جهالت است و منبع جهالت نفس. (مصباح الهدایه چ همایی ص207). منبع علم، دل است و ظهور آن به محافظت آداب حضرت عزت متعلق. (مصباح الهدایه ایضاً ص60). منبع صفات حمیده و منشأ اخلاق حسنه روح است. (مصباح الهدایه ایضاً ص85).
سرمه ای از خاک پای او(2) کشیده ست آفتاب
موجب این دانم که عینش منبع نور و ضیاست.
ابن یمین (دیوان چ باستانی راد ص37).
مقصود هر دو کون تویی از فنا مترس
چون آب زندگی تو از منبع بقاست.
ابن یمین.
جهان پناها عالی جناب حضرت تو
مقر جاه و جلال است و منبع افضال.
عبید زاکانی.
- منبع فساد؛ بیخ فساد و فتنه. (ناظم الاطباء).
|| شراب. می. (از ناظم الاطباء).
(1) - سنجر.
(2) - علی بن موسی الرضا(ع).