مفصل
[مُ فَصْ صَ] (ع ص) تفصیل کرده شده. (غیاث) (آنندراج). مشروح. مقابل مجمل و مختصر. (یادداشت به خط مرحوم دهخدا) : نسختی که تلک... مفصل در باب خواهش خود نبشته بود بر رای امیر عرض داد. (تاریخ بیهقی چ فیاض ص405).
مفصل صورت جسم است و مجمل صورت ذاتت
به هم این هر دو نفس آمد سوای حکمت و عرفان.
ناصرخسرو.
یک روی و هزار آینه بیش
یک مجمل و این همه مفصل.
فخرالدین عراقی (کلیات چ نفیسی ص222).
من از مفصل این باب مجملی گفتم
تو خود ز مجمل من رو مفصلی برخوان.
کمالی (از امثال و حکم ص561).
آنچه تقریر رفت از عادات او انموذجی است و چیزی از وسیطی و مجملی از مفصلی و مختصری از مطولی. (جهانگشای جوینی). و تمامت امرای لشکر و ولایتی که قهر و قسر کرده بود در آنجا مفصل نوشته. (جهانگشای جوینی چ قزوینی ج1 ص95).
باری نظر به خاک عزیزان رفته کن
تا مجمل وجود ببینی مفصلی.سعدی.
-امثال: تو خود حدیث مفصل بخوان از این مجمل. (امثال و حکم ص561).
|| متمایز و از هم جدا شده و به فاصله قرار داده. (ناظم الاطباء). جداکرده. جداجدا شده. (یادداشت به خط مرحوم دهخدا). || فصل فصل ساخته. (ناظم الاطباء). فصل فصل شده. (یادداشت به خط مرحوم دهخدا). || عقد مفصل؛ رشته مروارید که میان هر دو سوی وی شبه درکشیده باشند. (منتهی الارب) (ناظم الاطباء) (آنندراج) (از اقرب الموارد). || حدیثی که از سند او دو کس یا زیاده ساقط شده باشد، چنانکه مالک گوید: قال رسول الله (ص) کذا. و چنانکه شافعی گوید: قال ابن عمر کذا و بعضی آن را از منقطع شمرند و بعضی دیگر از مرسل و بعضی گفتند مفصل آن است که راوی گوید: بلغنی. و مفصل از قسم ضعیف است. (نفایس الفنون). || (اِ) مفصل القرآن؛ از حجرات تا آخر قرآن یا از سورهء جاثیه یا از قتال یا از سورهء ق یا از صافات یا از صف یا از تبارک یا از انا فتحنا یا از سبح اسم ربک الاعلی یا از الضحی تا آخر قرآن و از جهت بسیاری فصول بین سوره ها یا به جهت کمی منسوخ چنین نامیده اند. (از منتهی الارب) (از ناظم الاطباء). سوره های کوتاه که پس از مثانی آیند و به جهت کثرت فصول در سوره ها یا به علت قلت منسوخ در آن چنین نامیده اند و گویند: قرأ المفصل. (از اقرب الموارد). قرآن از والضحی تا آخر قرآن و گروهی گفته اند از سورهء محمد تا آخر قرآن مأخوذ از گفتهء رسول (ص) و فُصلت بالمفصل و برای آنش مفصل خوانند که فصل بسیار باید کردن از میان هر دو سوره به بسم الله الرحمن الرحیم یا به تکبیری. (تفسیر ابوالفتوح). نام قسمتی از قرآن که از سورهء حجرات شروع شده به آخر قرآن تمام می شود و از آن رو این قسمت را مفصل گویند که فاصلهء بین سور بیش از سایر قسمتها قرآن باشد. (یادداشت به خط مرحوم دهخدا).
مفصل صورت جسم است و مجمل صورت ذاتت
به هم این هر دو نفس آمد سوای حکمت و عرفان.
ناصرخسرو.
یک روی و هزار آینه بیش
یک مجمل و این همه مفصل.
فخرالدین عراقی (کلیات چ نفیسی ص222).
من از مفصل این باب مجملی گفتم
تو خود ز مجمل من رو مفصلی برخوان.
کمالی (از امثال و حکم ص561).
آنچه تقریر رفت از عادات او انموذجی است و چیزی از وسیطی و مجملی از مفصلی و مختصری از مطولی. (جهانگشای جوینی). و تمامت امرای لشکر و ولایتی که قهر و قسر کرده بود در آنجا مفصل نوشته. (جهانگشای جوینی چ قزوینی ج1 ص95).
باری نظر به خاک عزیزان رفته کن
تا مجمل وجود ببینی مفصلی.سعدی.
-امثال: تو خود حدیث مفصل بخوان از این مجمل. (امثال و حکم ص561).
|| متمایز و از هم جدا شده و به فاصله قرار داده. (ناظم الاطباء). جداکرده. جداجدا شده. (یادداشت به خط مرحوم دهخدا). || فصل فصل ساخته. (ناظم الاطباء). فصل فصل شده. (یادداشت به خط مرحوم دهخدا). || عقد مفصل؛ رشته مروارید که میان هر دو سوی وی شبه درکشیده باشند. (منتهی الارب) (ناظم الاطباء) (آنندراج) (از اقرب الموارد). || حدیثی که از سند او دو کس یا زیاده ساقط شده باشد، چنانکه مالک گوید: قال رسول الله (ص) کذا. و چنانکه شافعی گوید: قال ابن عمر کذا و بعضی آن را از منقطع شمرند و بعضی دیگر از مرسل و بعضی گفتند مفصل آن است که راوی گوید: بلغنی. و مفصل از قسم ضعیف است. (نفایس الفنون). || (اِ) مفصل القرآن؛ از حجرات تا آخر قرآن یا از سورهء جاثیه یا از قتال یا از سورهء ق یا از صافات یا از صف یا از تبارک یا از انا فتحنا یا از سبح اسم ربک الاعلی یا از الضحی تا آخر قرآن و از جهت بسیاری فصول بین سوره ها یا به جهت کمی منسوخ چنین نامیده اند. (از منتهی الارب) (از ناظم الاطباء). سوره های کوتاه که پس از مثانی آیند و به جهت کثرت فصول در سوره ها یا به علت قلت منسوخ در آن چنین نامیده اند و گویند: قرأ المفصل. (از اقرب الموارد). قرآن از والضحی تا آخر قرآن و گروهی گفته اند از سورهء محمد تا آخر قرآن مأخوذ از گفتهء رسول (ص) و فُصلت بالمفصل و برای آنش مفصل خوانند که فصل بسیار باید کردن از میان هر دو سوره به بسم الله الرحمن الرحیم یا به تکبیری. (تفسیر ابوالفتوح). نام قسمتی از قرآن که از سورهء حجرات شروع شده به آخر قرآن تمام می شود و از آن رو این قسمت را مفصل گویند که فاصلهء بین سور بیش از سایر قسمتها قرآن باشد. (یادداشت به خط مرحوم دهخدا).
قافیه‌یاب برای اندروید
با خرید نسخه اندرویدی قافیه‌یاب از فروشگاه‌های زیر از این پروژه حمایت کنید:
ما را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید
نرم‌افزار فرهنگ عروضی
گنجور
گنجور مجموعه‌ای ارزشمند از سروده‌ها و سخن‌رانی‌های شاعران پارسی‌گوی است که به صورت رایگان در اختیار همگان قرار گرفته است. برای مشاهده وب‌سایت گنجور اینجا کلیک کنید.
دریای سخن
نرم‌افزار دریای سخن کتابخانه‌ای بزرگ و ارزشمند از اشعار و سخنان شاعران گرانقدر ادب فارسی است که به حضور دوستداران شعر و ادب تقدیم می‌داریم.