معول

[مُ عَوْ وَ] (ع مص) اعتماد کردن و تکیه نمودن. (از منتهی الارب) (از ناظم الاطباء) (از اقرب الموارد). اعتماد کردن زیرا که به صیغهء اسم از تعویل مصدر میمی هم آمده و تعویل به معنی اعتماد کردن است. (غیاث) (آنندراج). || (ص، اِ) مستعان و محتمل و معتمد و گویند لیس علیه معول؛ ای مستعان. (منتهی الارب) (از ناظم الاطباء). اعتمادکرده شده. (غیاث) (آنندراج).
- معول علیه؛ تکیه شده بر او. آنکه بر او اتکال و اعتماد شده است. (یادداشت به خط مرحوم دهخدا).
|| محل اعتماد. (ناظم الاطباء). قابل اعتماد. (یادداشت به خط مرحوم دهخدا) :
تو مسافری و دنیا سرآب و کاروانی
نه معول است پشتی که بر این پناه داری.
سعدی.
|| (اِمص) اعتماد. تکیه : از این فکر خواب از من رمیده است که بدین دنیا و مملکت معولی نیست و بر بقای زندگانی هیچ اعتمادی نیست. (سیاست نامه).
تا نگردد مرید از اول نیست
دان که در توبه اش معول نیست.
سنائی (مثنویها چ مدرس رضوی ص65).
و فضهء فیاض ماء معین به مُعَوّل مِعْوَل(1)کاریزکن توان طلبید. (منشآت خاقانی چ محمد روشن ص205).
بر زهره نظر گماشت اول
گفت ای به تو بخت را معول.نظامی.
معرفت اشعار منظوم... برای دانستن تفسیر کلام باری... لازم است و ائمهء نحو... را در حل مشکلات قرآن... دستاویزی محکم است و در اصابت آن بر مستودعات دواوین شعراء عرب معولی تمام. (المعجم چ دانشگاه ص28). زیرا که معول در دیگر علوم بر حفظ و فهم باشد و در این علم بر حفظ مطلق. (تاریخ بیهق ص10). و لشکر مغول را معول چون بر بخت بود و مساعدت وقت... (جهانگشای جوینی).
ای آنکه خانه بر ره سیلاب می کنی
بر خاک رودخانه نباشد معولی.سعدی.
- معول کردن؛ اعتماد کردن. تکیه کردن :
ایمن است از رستخیز افلاک از آنک
بر بقای او معول کرده اند.خاقانی.
با کسی که در همهء ابواب بر تو مُعَوَّل کند به مِعْوَل فریب و خداع بنیاد حیات او برکندن... (مرزبان نامه ص271).
(1) - رجوع به مِعوَل شود.