معادله

(1) [مُ دَ لَ / دِ لِ] (از ع، اِمص) برابری. هم چندی. هم سنگی. هم تنگی. توازن. (یادداشت به خط مرحوم دهخدا). و رجوع به معادله شود. || (اصطلاح ریاضی) تساوی بین مقادیر معلوم و مجهول، به شرطی که تنها به ازای مقادیر خاصی از مجهول برقرار باشد. این مقادیر خاص که در معادله صدق می کنند ریشه های معادله هستند مثل معادلهء 15 = x 3 که تنها به ازای 5 = xصحیح است. (فرهنگ اصطلاحات علمی).
- معادله با مشتقات نسبی(2)؛ معادلهء ریاضی که بین یک تابع (از چند متغیر مستقل) و بعضی مشتقات نسبی متوالی آن برقرار است. (فرهنگ اصطلاحات علمی).
- معادلهء پوازویّ(3)؛ رابطه ای است که برطبق آن می توان (V) حجم مایعی را که در هر ثانیه از لولهء موینیه ای به طول L و شعاع aتحت فشار pجاری می شود به دست آورد. و رجوع به فرهنگ اصطلاحات علمی شود.
- معادلهء جبری؛ معادله ای که از تساوی دو عبارت جبری به دست آمده باشد و بجز شش عمل جبری شامل اعمال دیگر نباشد. (فرهنگ اصطلاحات علمی).
- معادلهء جرم - انرژی(4)؛ جرم و انرژی را در شرایط خاصی می توان به یکدیگر تبدیل کرد، رابطه ای که هم ارزی این دو کمیت را نشان دهد، رابطهء اینشتین MC= E است که در آن Cسرعت نور است. (فرهنگ اصطلاحات علمی).
- معادلهء حرکت؛ رابطهء بین مسافت و زمان که برای بررسی وضع یک جسم متحرک نوشته می شود معادلهء حرکت است. (از فرهنگ اصطلاحات علمی).
- معادلهء درجهء دوم؛ معادله ای که مجهول آن از درجهء دوم است. تمام معادلات درجهء دوم را می توان به صورت. 0= c+bx+2axنوشت. رابطهء کلی ریشه های معادله درجهء دوم:
ac4 -2- b a a bمقدار مجهول را برحسب ضرایب معادله بیان می کند. در حالتی که ac4-2 b(مبین معادله) مساوی صفر باشد، دو ریشه برابر می شود و در این صورت گویند معادله ریشهء مضاعف دارد. ریشهء مضاعف بوسیلهء رابطهء bمعین می شود.
وقتی که مبین مثبت باشد دو ریشهء معادله حقیقی است و وقتی که مبین منفی باشد معادله دو ریشهء مختلط دارد. ac4 -2a bعدد موهومی است به صورت 2ac - b4 aiبه این ترتیب معادلهء درجهء دوم همیشه دارای دو ریشه است (که ممکن است حقیقی، مختلط و یا مساوی باشند) (از فرهنگ اصطلاحات علمی).
- معادلهء دیفرانسیل(5)؛ معادله ای که شامل ضرایب دیفرانسیلی است. معادلهء دیفرانسیل عادی معادله ای است که فقط دارای یک متغیر مستقل است. مرتبهء معادلهء دیفرانسیل مرتبهء مشتق با بزرگترین مرتبهء موجود در معادله است. (فرهنگ اصطلاحات علمی).
-معادلهء دیفرانسیل عادی؛ معادلهء ریاضی که بین متغیر مستقل یا متغیر تابع و مشتقات آن برقرار است. (فرهنگ اصطلاحات علمی).
- معادلهء زمان(6)؛ اختلاف بین زمان متوسط خورشیدی، زمانی که ساعت نشان میدهد، و زمان ظاهری خورشیدی است. زمان چرخش زمین بدور خود کام برابر با فاصلهء زمان از یک ظهر تا ظهر دیگر نیست. این اختلاف نتیجهء حرکت زمین بدور خورشید برای تکمیل یک دایرهء کامل در مدت یکسال و همچنین میل دایره البروج با استوای سماوی است. (فرهنگ اصطلاحات علمی).
- معادلهء شخصی(7)؛ فاصله زمانی بین لحظهء درک و لحظهء ضبط یک حادثه است. در غالب مشاهده های فیزیکی، اشتباهی وارد می شود که نتیجهء وجود فاصله بین لحظهء حدوث یک امر فیزیکی و لحظهء درک آن از طرف ناظر و لحظهء ضبط بتوسط ناظر است. (فرهنگ اصطلاحات علمی).
- معادلهء شیمیایی؛ نمایش یک واکنش شیمیایی است که در آن عناصر بوسیلهء علائم شیمیائی و اجسام مرکب بوسیلهء فرمول مولکولی نمایش داده میشوند. یک معادلهء شیمیائی نظم تازهء بین اتمها را معرفی می کند مث واکنش HCL2 a2 CI+ 2 Hنشان می دهد که در مولکولهای ئیدروژن و کلر اتصالهای بین اتمی شکسته و دو اتم مختلف، مولکول جدید HCI را می سازند. از ترکیب یک مولکول ئیدروژن و یک مولکول کلر دو مولکول گاز کلریدریک به دست می آید. به کمک یک معادلهء شیمیائی می توان روابط وزنی اجزای اولیه و مواد حاصل و همچنین روابط حجمی در واکنشهای شامل گازها را نوشت. و نیز می توان اجرام هر یک از مواد اولیه و مواد حاصل را، از روی آن حساب کرد. (فرهنگ اصطلاحات علمی).
- معادلهء گاز؛ معادله ای است بین فشار و حجم مقداری گاز و دمای مطلق. برای یک مولکول گرم گاز کامل معادله به صورت RT= PV نوشته می شود. در این معادله pفشار، V حجم، Tدمای مطلق و Rثابت گاز است. (فرهنگ اصطلاحات علمی).
- معادلهء وان دِر والس(8)؛ معادلهء )(v-b)=RTanB M iB´ Bi pBe SiBe nj 'v] coe ey iy´ P /june´فشار، V حجم، Tدمای مطلق، Rثابت گازها، چنسبی بین مولکولها و bبرای تصحیح حجم حقیقی خود مولکولهاست. این معادله خواص گازهای معمولی را بهتر از فرمول گازهای کامل RT= pv نشان میدهد. (فرهنگ اصطلاحات علمی).
(1) - رسم الخط فارسی از معادله عربی است.
(2) - equation aux derivees partielle .
(فرانسوی)
.
(فرانسوی)
(3) - equation de poiseuille .
(فرانسوی)
(4) - equation d´Einstein .
(فرانسوی)
(5) - equation differentielle .
(فرانسوی)
(6) - equation du temps .
(فرانسوی)
(7) - equation personnelle
(8) - equation d´etat de Van der Vaals.