مطابق

[مُ بِ] (ع ص) موافق و برابر. (ناظم الاطباء) (از منتهی الارب) (از اقرب الموارد). یکسان و مثل و مانند و معادل. (ناظم الاطباء) : ابیات ابوتمام طائی موافق حال و مطابق وقت او آمد. (ترجمهء تاریخ یمینی چ 1 تهران ص292). مطابق این سخن پادشاهی را مهمی عظیم پیش آمد گفت اگر این حالت به مراد من بر آید چندین درم دهم زاهدان را. (گلستان).
- مطابق شدن؛ موافق و هم فکر و هم رأی شدن. متفق و هماهنگ شدن. موافق شدن : و جمله برقمع و استیصال لشکر غور مطابق شدند. (جهانگشای جوینی). اکثر بر تفویض مفاتیح خانیت بر پسر او منکوقاآن متفق شدند و بر آن مطابق. (جهانگشای جوینی).
|| در نزد صرفیون بر فعلی رباعی که مضاعف باشد اطلاق می گردد. (از کشاف اصطلاحات الفنون ج1 ص919). || هر یک از دو کلمهء متقابل که در مصراع یا بیتی آورده شود. رجوع به تضاد و مطابقه شود. || تطابق دو کلمهء مشابه یا مترادف در چهارمقاله(1) آمده: «رودکی گوید:
آفرین و مدح سود آید همی
گر به گنج اندرزیان آید همی.
و اندراین بیت از محاسن هفت صنعت است: اول مطابق، دوم متضاد ...». مرحوم قزوینی بر مؤلف چهارمقاله اعتراض کرده گوید: «مطابقه و تضاد را دو صفت علی حده شمردن بعید از صواب است زیرا که جمع بین ضدین یا اضداد را که یکی از صنایع معنوی است، هم مطابقه نامند و هم تضاد و هم طباق و هم تکافؤ و اینها الفاظ مترادفه است. برای یک معنی در اصطلاح بدیع». ولی باید دانست که مراد نظامی عروضی از مطابق، مطابقهء «آفرین» و «مدح» است در بیت مذکور و در ذکر تضاد نظر به دو کلمهء «سود» و «زیان» داشته... در قرنهای 5 و 6 هجری این کلمه بدین معنی مستعمل بوده. (از فرهنگ فارسی معین) :
همه باغ پرسندس و پر صناعت
چو لفظ مطابق چو شعر مکرر.فرخی.
و رجوع به تعلیقات چهارمقالهء نظامی عروضی چ معین ص173 شود. || آن اسب که پای همانجا نهد که دست نهاده. (مهذب الاسماء).
(1) - چ معین ص 54.