مشیمه

[مَ مَ / مَ مِ] (از ع، اِ) آتون و مشیمه. (ناظم الاطباء). آتون. بچه دان. یاره. پرده ای که بر روی جنین است متصل به پوست تن او و بر روی آن پوستی است که بچه در وی باشد. ج، مَشیم، مَشائم. (یادداشت مؤلف) :
اندر مشیمهء عدم از نطفهء وجود
هر دو مصورند ولی نامصورند.ناصرخسرو.
وز آن پس در مشیمه چونکه افتاد
فکندش اوستاد چرخ بنیاد.ناصرخسرو.
بهر دوباره زادن جانت ز امهات
زین واپسین مشیمهء دیگر گذشتنی است.
خاقانی (دیوان چ سجادی ص528).
پردهء فقرم مشیمه دست لطفم قابله
خاک شروان مولد و دارالادب منشای من.
خاقانی (دیوان چ سجادی ص323).
جنین را سه غشاء است یکی مشیمه است دوم غشایی است که آن را به تازی لفایفی گویند سیم غشای رقیق است و مماس اوست و اما مشیمه دو تا باشد و هر دو رقیق باشد. (ذخیرهء خوارزمشاهی).
حکیم بارخدایی که صورت گل خندان
درون غنچه ببندد چو در مشیمه جنین را.
سعدی.
- مشیمهء دنیا؛ کنایه از آسمان است. (برهان) (انجمن آرا) (آنندراج).
- || کنایه از آفتاب هم هست. (برهان) (آنندراج).
- مشیمهء شب؛ شب که مانند زنی آبستن است. تشبیه شب به غشائی که کودکان هنگام تولد در آن قرار دارند و آفتاب به کودک :
برشکافد صبا مشیمهء شب
طفل خونین به خاور اندازد.خاقانی.
- مشیمهء عالم؛ کنایه از آسمان است. (برهان) (آنندراج) (از ناظم الاطباء).
- || در بیت زیر کنایه از این دنیا است :
پیوند دین طلب که بهین دایهء تو اوست
آن دم که از مشیمهء عالم شوی جدا.
خاقانی (دیوان چ سجادی ص3).
- || کنایه از آفتاب هم هست. (برهان) (آنندراج) (از ناظم الاطباء).